జనవరి 2021

జనవరి 2021 అంతర్జాతీయం

యూఎస్, రష్యా అణు ఒప్పందం మరో అయిదేళ్లు
అమెరికా, రష్యా మధ్య అణ్వాయుధాల నియంత్రణ ఒప్పందాన్ని మరో అయిదేళ్లు పొడిగించాలని అగ్రరాజ్యం అమెరికా ప్రతిపాదించింది. ఈ అణు ఒప్పందాన్ని కుదుర్చుకున్న సమయంలోనే పొడిగించడానికి కూడా వీలు కల్పించారు. దీంతో జాతి ప్రయోజనాల కోసం అమెరికా అధ్యక్షుడు జో బెడైన్ తాజా నిర్ణయం తీసుకున్నారని అధ్యక్షభవనం వైట్ హౌస్ జనవరి 22న తెలిపింది. అమెరికా ప్రతిపాదనని రష్యా స్వాగతించింది. తాము కూడా ఒప్పందాన్ని పొడిగించడానికి సిద్ధంగా ఉన్నామని పేర్కొంది.
2010లో బరాక్ ఒబామా హయాంలో కుదిరిన ఈ అణు ఒప్పందం ఫిబ్రవరి 5తో ముగియనుంది. దీని ప్రకారం ఒక్కో దేశం 1,550కి మించి అణు వార్‌హెడ్‌లను మోహరించడానికి వీల్లేదు.

ఇథియోపియాలో నరమేధం
ఇథియోపియాలోని దక్షిణ బెనిషంగూల్-గుముజ్ రీజియన్‌లో జనవరి 13న నరమేధం చోటుచేసుకుంది. ఈ దారుణ ఘటనలో 80 మందికిపైగా మరణించినట్లు ఇథియోపియా మానవ హక్కుల సంఘం ఈ ఘటనలో మృతిచెందిన వారి సంఖ్య 100కు పైగానే ఉంటుందని స్థానికులు చెబుతున్నారు. ఇథియోపియాలో ఇటీవలి కాలంలో జాతుల మధ్య భీకరస్థాయిలో ఘర్షణలు జరగడం పరిపాటిగా మారింది. దేశంలో 80కిపైగా వేర్వేరు జాతులు ఉన్నాయి.

సులవేసి ద్వీపం ఏ దేశంలో ఉంది?
ఇండోనేసియాలోని సులవేసి ద్వీపంలో జనవరి 15న భారీ భూకంపం సంభవించింది. 6.2 తీవ్రతతో వచ్చిన ఈ భూకంపం ప్రభావానికి పలు ఇళ్లు, భవనాలు, వంతెనలు కూలిపోయాయి. కొండచరియలు విరిగిపడ్డాయి. భూకంపం కారణంగా 42 మంది చనిపోయారని అధికారులు వెల్లడించారు. 600 మందికి పైగా గాయాలయ్యాయన్నారు.
సులవేసి రాష్ట్రం మాముజు జిల్లా కేంద్రానికి దక్షిణంగా 36 కి.మీ.ల దూరంలో, 18 కి.మీ.ల లోతున భూకంప కేంద్రం ఉందని యూఎస్ జియొలాజికల్ సర్వే ప్రకటించింది. సులవేసిలో 2018లో సంభవించిన భారీ భూకంపంలో 4 వేల మంది మరణించారు.
ఇండోనేసియా రాజధాని: జకార్తా; కరెన్సీ: ఇండోనేసియన్ రూపియా
ఇండోనేసియా ప్రస్తుత అధ్యక్షుడు: జోకో విడోడో

2021 ఏడాది జీ-7 దేశాల సమావేశాలు ఎక్కడ జరగనున్నాయి?
బ్రిటన్ అధ్యక్షతన 2021, జూన్ 11 నుంచి 13వ తేదీ వరకు జరగనున్న జీ 7 (గ్రూప్ ఆఫ్ సెవెన్) దేశాల శిఖరాగ్ర సమావేశాలకు యూకేలోని తీర ప్రాంతం ‘‘కార్న్‌వాల్’’ వేదిక కానుంది. ఈ శిఖరాగ్ర భేటీకి భారత్‌తోపాటు దక్షిణ కొరియా, ఆస్ట్రేలియా దేశాలను ఆతిథ్య హోదాలో ఆహ్వానించారు. జీ-7 సదస్సుకు భారత ప్రధాని నరేంద్ర మోదీని కూడా ఆహ్వానించినట్లు బ్రిటన్ ప్రధాని బోరిస్ జాన్సన్ జనవరి 17న వెల్లడించారు.
బోరిస్ తెలిపిన వివరాల ప్రకారం...

• 2021 ఏడాది జీ7 భేటీకి హాజరయ్యే 10 మంది నేతలు ప్రపంచంలోని ప్రజాస్వామ్యదేశాల్లోని 60 శాతం ప్రజలకు ప్రాతినిధ్యం వహించనున్నారు.
• తగరం, రాగి గనులతో 200 ఏళ్ల క్రితం బ్రిటన్‌లో పారిశ్రామిక విప్లవానికి కీలకంగా నిలిచిన కార్న్‌వాల్‌లో జీ7 భేటీ జరుగుతుంది.

జీ-7 సభ్య దేశాలు...

• అమెరికా
• యూకే
• కెనడా
• ఫ్రాన్స్
• జర్మనీ
• ఇటలీ
• జపాన్

మరిన్ని అంశాలు...

• యూకే 2021 ఏడాది ఫిబ్రవరిలోనే ఐక్యరాజ్యసమితి భద్రతా మండలి అధ్యక్ష బాధ్యతలను చేపట్టనుంది.
• భారత్ త్వరలో బ్రిక్స్ అధ్యక్ష హోదాతోపాటు, 2023లో జీ20 అధ్యక్ష బాధ్యతలను చేపట్టనుంది.

జావా సముద్రంలో కూలిన ఇండోనేసియా విమానం పేరు?
ఇండోనేసియాకు చెందిన ప్రయాణికుల జెట్ విమానం ‘‘బోయింగ్ 737 విమానం’’ ఆచూకీ తెలియకుండా పోయింది. శ్రీవిజయ ఎయిర్ సంస్థకు చెందిన ఈ విమానం జనవరి 9న మధ్యాహ్నం 2.36 గంటలకు జకార్తా నుంచి బోర్నియో ద్వీపంలోని పశ్చిమ కాళీమంథన్ ప్రావిన్సు రాజధాని పొంటియానక్కు బయలుదేరింది. విమానంలో 50 మంది ప్రయాణికులు, 12 సిబ్బంది సహా మొత్తం 62 మంది ఉన్నారు. వీరంతా ఇండోనేసియన్లే.
కూలిన చోటు గుర్తించాం
కనిపించకుండా పోయిన విమానం జావా సముద్రంలో కూలిపోయిందని, ప్రమాదం జరిగిన ప్రాంతాన్ని గుర్తించామని జనవరి 10న ఇండోనేసియా ప్రభుత్వం ప్రకటించింది. ప్రమాదానికి కారణాలు తెలుసుకునేందుకు ఎంతో కీలకమైన బ్లాక్‌బాక్స్ ఉన్న చోటును కూడా గుర్తించినట్లు పేర్కొంది.
ఇండోనేసియా రాజధాని: జకార్తా; కరెన్సీ: ఇండోనేసియన్ రూపియా
ఇండోనేసియా ప్రస్తుత అధ్యక్షుడు: జోకో విడోడో

కొత్త రాజధానిగా కాళీమంథన్...
ఇండోనేసియా కొత్త రాజధానిగా బోర్నియో ద్వీపంలోని కాళీమంథన్‌ను ఎంపికచేసినట్లు ఆ దేశాధ్యక్షుడు జొకో విడోడో 2019, ఆగస్టు 27న ప్రకటించారు. కాళీమంథన్ తూర్పు భాగంలోని అటవీ ప్రాంతంలో 1,80,000 హెక్టార్లలో రాజధానిని అభివృద్ధి చేయనున్నారు. ప్రస్తుత రాజధాని జకార్తా ప్రతీ సంవత్సరం 25 సెంటీమీటర్ల మేర సముద్ర ముంపునకు గురవుతుండటం, వరదలు, భూకంపాల ముప్పు ఎక్కువ ఉండటంతోపాటు విపరీతమైన వాయు కాలుష్యం, ట్రాఫిక్ ఉండటం వల్ల ఈ నిర్ణయం తీసుకున్నారు. కొత్త రాజధాని అభివృద్ధికి రూ.2.3లక్షల కోట్లు కేటాయించినట్లు జొకో చెప్పారు.

తైవాన్‌తో స్వీయ ఆంక్షల్ని తొలగించిన అమెరికా
తైవాన్ దౌత్యవేత్తలు, అధికారులతో అమెరికా దౌత్యవేత్తలు, ఇతర అధికారులు సమాచారాన్ని ఇచ్చిపుచ్చుకునే విషయంలో దశాబ్దాలుగా కొనసాగుతున్న స్వీయ అంతర్గత సంక్లిష్ట ఆంక్షలను తొలగిస్తున్నట్లు అమెరికా విదేశాంగ మంత్రి మైక్ పాంపియో ప్రకటించారు. తైవాన్ అమెరికాకు విశ్వసనీయమైన, అనధికార భాగస్వామి అని వ్యాఖ్యానించారు.

ప్రస్తుతం డబ్ల్యూహెచ్‌వో డెరైక్టర్ జనరల్‌గా ఎవరు ఉన్నారు?
కరోనా వైరస్ ప్రపంచ దేశాలను వణికిస్తున్న నేపథ్యంలో ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (డబ్ల్యూహెచ్‌వో) మొదటి సారిగా ఫైజర్-బయోఎన్‌టెక్ వ్యాక్సిన్ ‘‘బీఎన్‌టీ162బీ2(BNT162b2)’’ అత్యవసర వినియోగానికి జనవరి 1న అనుమతినిచ్చింది. ఇప్పటికే అమెరికా, బ్రిటన్, యూరోపియన్ యూనియన్‌తో పాటు డజనుకు పైగా దేశాలు ఈ వ్యాక్సినేషన్ కార్యక్రమాన్ని చేపట్టాయి. అయితే డబ్ల్యూహెచ్‌ఒ అనుమతులు ఇవ్వడంతో నిరుపేద దేశాలకు కూడా ఫైజర్ వ్యాక్సిన్ అందుబాటులోకి రానుంది. ప్రస్తుతం డబ్ల్యూహెచ్‌వో డెరైక్టర్ జనరల్‌గా టెడ్రోస్ అధనోమ్ ఘెబ్రెసియస్ ఉన్నారు.
సాధారణంగా... ఏ దేశానికి ఆ దేశమే వ్యాక్సిన్ వినియోగంపై నిర్ణయం తీసుకుంటాయి. కానీ వ్యవస్థలు బలహీనంగా ఉన్న దేశాలు మాత్రం డబ్ల్యూహెచ్‌వో అనుమతించాక మాత్రమే టీకా పంపిణీ చేపడతాయి. ఫైజర్ వ్యాక్సిన్‌ను మైనస్ 70 డిగ్రీల ఉష్ణోగ్రతలో నిల్వ చేయాల్సి ఉంది.
ఐరాస భద్రతా మండలిలో సభ్య దేశాల సంఖ్య?
ఐక్యరాజ్యసమితి భద్రతామండలిలో తాత్కాలిక సభ్యదేశంగా భారత్ తన రెండేళ్ల పదవీ కాలాన్ని (2021-22) 2021, జనవరి 1 నుంచి ప్రారంభించింది. ప్రపంచ శాంతి, భద్రతలను పర్యవేక్షించే ఈ అత్యున్నత విధాన నిర్ణయ మండలిలో భారత్‌కు చోటు దక్కడం ఇది ఎనిమిదోసారి. ఇటీవల ఐదు తాత్కాలిక సభ్యదేశాల కోసం జరిగిన ఎన్నికల్లో భారత్ 184 ఓట్ల భారీ మెజారిటీతో ఘన విజయం సాధించిన సంగతి తెలిసిందే. 2021 ఆగస్టు నెలలో, 2022లో మరో నెల పాటు భద్రతా మండలి అధ్యక్ష పదవిలో భారత్ కొనసాగనుంది.
15 సభ్య దేశాలు...

• 15 దేశాలు సభ్యులుగా గల ఐరాస భద్రతా మండలిలో అమెరికా, రష్యా, చైనా, బ్రిటన్, ఫ్రాన్స్ శాశ్వత సభ్యదేశాలుగా ఉన్నాయి.
• తాత్కాలిక సభ్యదేశాలుగా ఎస్తోనియా, నైజర్, సెయింట్ విన్సెంట్ గ్రెనెడైన్స్, ట్యునీషియా, వియత్నాం కొనసాగుతున్నాయి.
• 2021, జనవరి 1 నుంచి భారత్, మెక్సికో, ఐర్లాండ్, నార్వే, కెన్యా కొత్తగా చేరాయి.

ప్రపంచంలోనే అత్యధిక సీసీ కెమెరాలు ఉన్న నగరం?
ప్రపంచంలోనే అత్యధిక సీసీ కెమెరాలు ఉన్న నగరాల జాబితాలో తమిళనాడు రాజధాని చెన్నై తొలి స్థానంలో నిలిచింది. చెన్నై తర్వాత తెలంగాణ రాజధాని హైదరాబాద్ రెండో స్థానంలో, చైనాలోని హర్బిన్ మూడో స్థానంలో ఉన్నాయి. యూకేకి చెందిన ‘సర్ఫ్‌షార్క్’సంస్థ విడుదల చేసిన నివేదికలో ఈ విషయాలు వెల్లడయ్యాయి. చదరపు కిలోమీటరుకు ఏర్పాటు చేసిన సీసీ కెమెరాల సంఖ్య, అక్కడి జనాభాను ప్రామాణికంగా తీసుకున్న సర్ఫ్‌షార్క్ సంస్థ 130 నగరాలతో ఈ నివేదికను రూపొందించింది. సీసీ కెమెరాల ఏర్పాటులో ప్రపంచదేశాలతో పోలిస్తే చైనా, భారత్ ముందున్నాయని నివేదిక పేర్కొంది.
అత్యధిక సీసీ కెమెరాలు ఉన్న నగరాలు...

నైగర్‌లో మారణహోమం
పశ్చిమాఫ్రికా దేశం నైగర్‌లో ఇస్లామిక్ ఉగ్రవాదులు రక్తపుటేరులు పారించారు. నైగర్-మాలి సరిహద్దుల్లో ఉన్న రెండు గ్రామాలు ‘టోంబాంగౌ, జారౌమ్‌దరే’లలో దాడి చేసి వందమందికిపైగా కాల్చి చంపారు. ఈ కాల్పుల్లో మరో 25 మంది తీవ్రంగా గాయపడ్డారు. కాల్పులు చోటు చేసుకున్న రెండు గ్రామాలను నైగర్ ప్రధాని జనవరి 4న సందర్శించి అక్కడి పరిస్థితులను సమీక్షించారు.
జనవరి 3న టిల్లాబెరి ప్రాంతంలో తమపై దౌర్జన్యం చేస్తున్న బోకోహారమ్ గ్రూప్‌కు చెందిన ఇద్దరు ఉగ్రవాదులను గ్రామస్తులు కొట్టి చంపారు. ప్రతీకారంగా సాయుధ ఉగ్రవాదులు రెండు గ్రామాలపై దాడి చేశారు. పొరుగు దేశం నైజీరియాలోని బోకో హరామ్ ఉగ్రవాదులతోపాటు, అల్‌కాయిదా, ఇస్లామిక్ స్టేట్ అనుబంధ ఉగ్రముఠాలు నైగర్‌లో హింసాత్మక చర్యలకు పాల్పడుతున్నాయి.
నైగర్ రాజధాని: నియామె; కరెన్సీ: పశ్చిమ ఆఫ్రికా సీఎఫ్‌ఏ ఫ్రాంక్
నైగర్ ప్రస్తుత అధ్యక్షుడు: మహమదౌ ఇస్సౌఫౌ
నైగర్ ప్రస్తుత ప్రధాని: బ్రిగి రాఫిని

కోవిషీల్డ్ వ్యాక్సినేషన్ ప్రథమంగా ఏ దేశంలో ప్రారంభమైంది?
ఆక్స్‌ఫర్డ్ విశ్వవిద్యాలయం, ఆస్ట్రాజెనెకా సంయుక్తంగా అభివృద్ధిచేసిన కోవిడ్-19 టీకా ‘‘కోవిషీల్డ్’’ వ్యాక్సినేషన్ ప్రపంచంలోనే ప్రప్రథమంగా జనవరి 4న యూకేలో మొదలైంది. డయాలసిస్ పేషెంట్లకు ముందుగా ఈ టీకాను ఇస్తున్నారు. ఆక్స్‌ఫర్డ్ యూనివర్సిటీ హాస్పిటల్‌లో డయాలసిస్ రోగి బ్రియాన్ పింకెర్(82)కు మొదటగా టీకా వేశారు. యూకే ప్రభుత్వం ఇప్పటికే ఫైజర్, బయోఎన్‌టెక్ సంయుక్తంగా అభివృద్ధి చేసిన ‘‘బీఎన్‌టీ162బీ2(BNT162b2)’’ టీకాకు అనుమతి ఇచ్చిన విషయం తెలిసిందే. ఫైజర్ టీకా మొదటి డోసును 10 లక్షల మంది ఆరోగ్య సేవల సిబ్బందికి అందజేశారు.
కోవిషీల్డ్: రూ.200-400
ఆక్స్‌ఫర్డ్ విశ్వవిద్యాలయం, ఆస్ట్రాజెనెకా సంయుక్తంగా అభివృద్ధిచేసిన కోవిడ్ టీకా ‘కోవిషీల్డ్’ను భారత ప్రభుత్వానికి ఒక్కో డోసు 3-4 డాలర్ల చొప్పున, ప్రైవేట్ మార్కెట్లో 6-8 డాలర్ల చొప్పున విక్రయిస్తామని సీరమ్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇండియా సీఈఓ అదర్ పూనావాలా చెప్పారు. దేశీయంగా ఆక్స్‌ఫర్డ్ టీకా ఉత్పత్తి, పంపిణీ సీరమ్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ చేపట్టనుంది.

ఏ దేశ రాజధానిలో గ్లోబల్ టెక్నాలజీ సదస్సు-2021 జరగనుంది?
జపాన్ రాజధాని టోక్యోలో 2021, ఏప్రిల్ 5 నుంచి 7 వరకు ప్రపంచ సాంకేతిక పరిపాలన (గ్లోబల్ టెక్నాలజీ గవర్నెన్స్) శిఖరాగ్ర సదస్సు-2021 జరగనుంది. ప్రపంచ ఆర్థిక వేదిక(వరల్డ్ ఎకనామిక్ ఫోరమ్) నిర్వహించనున్న ఈ సదస్సుకు హాజరు కావాలని తెలంగాణ పరిశ్రమలు, ఐటీ, పురపాలక శాఖల మంత్రి కె.తారక రామారావుకు ఆహ్వానం లభించింది. ఈ మేరకు కేటీఆర్‌కు వరల్డ్ ఎకనామిక్ ఫోరమ్ అధ్యక్షుడు బోర్గ్ బ్రండే జనవరి 5న లేఖ రాశారు.

మరో 8 చైనా యాప్‌లపై అమెరికా నిషేధం
అలీ పే, వీచాట్ సహా చైనాకు చెందిన ఎనిమిది యాప్‌లపై నిషేధం అమెరికా ప్రభుత్వం నిషేధం విధించింది. ఇందుకు సంబంధించిన కార్యనిర్వాహక ఉత్తర్వులపై అమెరికా అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్ ట్రంప్ జనవరి 5న సంతకం చేశారు. అమెరికా జాతీయ భద్రత పరిరక్షణ కోసమే ఈ నిర్ణయం తీసుకున్నట్టు ట్రంప్ చెప్పారు. జనవరి 5 నుంచి అమల్లోకి వచ్చిన నిషేధం 45 రోజులు కొనసాగుతుంది. నిషేధానికి గురైన యాప్‌లలో... అలీ పే, కామ్‌స్కానర్, క్యూక్యూ వ్యాలెట్, షేర్ ఇట్, టెన్సెంట్ క్యూక్యూ, వీమ్యాట్, విచాట్ పే, డబ్ల్యూపీఎస్ ఆఫీస్ యాప్‌లు ఉన్నాయి.

జో బెడైన్, కమల ఎన్నికకు కాంగ్రెస్ ఆమోదం
అమెరికా తదుపరి అధ్యక్షుడిగా జో బెడైన్, ఉపాధ్యక్షురాలిగా భారత సంతతి నేత కమల హారిస్ ఎన్నికకు జనవరి 7న అధికారికంగా అమెరికా కాంగ్రెస్ ఆమోద ముద్ర లభించింది. అమెరికా పార్లమెంటు ఉభయ సభలు ఎలక్టోరల్ కాలేజ్ ఓట్లను ఆమోదించడం ద్వారా ఆ ఇరువురు డెమొక్రటిక్ నేతల ఎన్నికను నిర్ధారించాయి. మొత్తం 538 ఎలక్టోరల్ సీట్లలో బెడైన్, కమల 306 ఎలక్టోరల్ సీట్లను, ట్రంప్, రిపబ్లికన్ ఉపాధ్యక్ష అభ్యర్థి మైక్ పెన్స్ 232 ఎలక్టోరల్ సీట్లను సాధించినట్లు నిర్ధారించాయి. దీంతో 78 ఏళ్ల బెడైన్ 2021, జనవరి 20వ తేదీన అమెరికా 46వ అధ్యక్షుడిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేయనున్నారు.
క్యాపిటల్ భవనంపై దాడి...
అమెరికా అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్ ట్రంప్ అనుచరులు అమెరికా చట్టసభల సమావేశ భవనం క్యాపిటల్‌పై జనవరి 6న దాడి చేశారు. అమెరికా కొత్త అధ్యక్షుడిగా జో బెడైన్ ఎన్నికను ధ్రువీకరించడానికి కాంగ్రెస్ ఉభయసభలు సమావేశమైన సమయంలో వేలాది మంది ట్రంప్ మద్దతుదారులు అమెరికా జెండాలు చేతబూని వచ్చి ఆ ప్రక్రియను అడ్డుకునే ప్రయత్నం చేశారు. ఆందోళనకారుల్ని నిలువరించడానికి జరిగిన పోలీసుల కాల్పుల్లో ఒక మహిళ సహా నలుగురు మరణించారు. ఈ దాడిని భారత్ సహా ప్రపంచ దేశాలు ఖండించాయి.

జనవరి 2021 జాతీయం

ఏ నగరంలో నిర్వహించిన పరాక్రమ్ దివస్ వేడుకల్లో ప్రధాని పాల్గొన్నారు?
నేతాజీ సుభాష్ చంద్రబోస్ 125వ జయంతి సందర్భంగా ‘పరాక్రమ్ దివస్’ వేడుకలను కేంద్ర ప్రభుత్వం జనవరి 23న పశ్చిమ బెంగాల్ రాజధాని కోల్‌కతాలోని విక్టోరియా మెమోరియల్ హాల్‌లో నిర్వహించింది. ఈ కార్యక్రమంలో ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ, బెంగాల్ రాష్ట్ర గవర్నర్ జగదీప్ ధన్‌కర్, రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి మమతా బెనర్జీ పాల్గొన్నారు. వేడుకల్లో భాగంగా.. నేతాజీ లేఖలతో కూడిన పుస్తకాన్ని, ఆయన స్మారకంగా స్టాంపు, నాణెంను ప్రధాని విడుదల చేశారు.
కార్యక్రమంలో మోదీ ప్రసంగిస్తూ... 2018లో అండమాన్‌లోని ఓ దీవికి నేతాజీ సుభాష్ చంద్రబోస్ దీవిగా నామకరణం చేయడం తన అదృష్టంగా భావిస్తున్నానన్నారు. ఆజాద్ హింద్ ఫౌజ్(ఐఎన్‌ఏ) సభ్యులు సైతం గణతంత్ర దినోత్సవ పరేడ్‌లో పాల్గొంటారని తెలిపారు. కోల్‌కతాలో సుభాష్ చంద్రబోస్ నివాసం ‘నేతాజీ భవన్’ను ప్రధాని సందర్శించారు. అనంతరం నేషనల్ లైబ్రరీలో నేతాజీపై నిర్వహించిన అంతర్జాతీయ సెమినార్‌లో పాల్గొన్నారు.
మూడు దీవుల పేర్లు మార్పు
ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ అండమాన్ నికోబార్ దీవులను 2018, డిసెంబర్ 30న సందర్శించారు. ఆ సందర్భంగా ఇక్కడి మూడు దీవుల పేర్లను మార్చారు. రాస్ ఐలాండ్ పేరును నేతాజీ సుభాస్ చంద్రబోస్ ద్వీప్గా, నీల్ ఐలాండ్‌ను షహీద్ ద్వీప్‌గా, హావెలాక్ ఐలాండ్‌ను స్వరాజ్ ద్వీప్‌గా మారుస్తున్నట్లు ప్రధాని ప్రకటించారు. ఈ మూడు దీవులు ప్రముఖ పర్యాటక ప్రదేశాలు.
ఎన్నికల కమిషన్ వెబ్ రేడియో పేరు?
మొబైల్ ఫోన్లలో, పర్సనల్ కంప్యూటర్లలలో డౌన్‌లోడ్ చేసుకునే ‘‘డిజిటల్ ఓటర్స్ ఫొటో ఐడెంటిటీ కార్డు’’ని కేంద్ర ఎన్నికల కమిషన్ ఆవిష్కరించింది. నేషనల్ ఓటర్స్ డే(జనవరి 25) సందర్భంగా కేంద్ర న్యాయశాఖా మంత్రి రవి శంకర్ ప్రసాద్ ఎలక్టోర్ ఫొటో ఐడెంటిటీ కార్డుని లాంఛన ప్రాయంగా ప్రారంభించారు. అలాగే ఎన్నికల కమిషన్ వెబ్ రేడియో ‘‘హెలో వోటర్స్’’ని న్యూఢిల్లీలో రాష్ట్రపతి రామ్‌నాథ్ కోవింద్ ఆవిష్కరించారు. ఈ ఓటర్ కార్డుని మార్చే అవకాశం లేకుండా ఈ-ఓటర్ కార్డు పీడీఎఫ్ ఫాంలో ఉంటుంది. అవసరమైనప్పుడు దీన్ని ప్రింట్ చేసుకోవచ్చు.

డిజిటల్ వినియోగంలో లింగ వివక్ష
భారత్‌లో ఆడపిల్లలు మొబైల్ ఫోన్ వాడకంపై అంతర్లీనంగా నిషేధం కొనసాగుతోందని సెంటర్ ఫర్ క్యాటలైజింగ్ చేంజ్(సీ3) అనే స్వచ్ఛంద సంస్థ డిజిటల్ ఎంపవర్‌మెంట్ ఫౌండేషన్తో కలిసి నిర్వహించిన సర్వేలో వెల్లడైంది. దేశంలోని బాలికలకు ఉన్న డిజిటల్ యాక్సెస్‌ని అంచనా వేసేందుకు 10 రాష్ట్రాల్లోని 29 జిల్లాల్లో 4,100 మందిని ఈ అధ్యయనంలో భాగస్వాములను చేశారు. జనవరి 23న సర్వేను విడుదల చేశారు.
సర్వేలోని ముఖ్యాంశాలు...

• దేశంలో 42 శాతం మంది కిశోర బాలికలకు కేవలం రోజుకి గంటకన్నా తక్కువ సమయం మొబైల్ ఫోన్‌ని వాడే అవకాశం ఇస్తున్నారు.
• అత్యధిక మంది తల్లిదండ్రులు ఆడపిల్లల మొబైల్ వాడకాన్ని సురక్షితం కాదని భావిస్తున్నారు.
• బాలబాలికల మధ్య మొబైల్ వినియోగం విషయంలో వ్యత్యాసం జెండర్ వివక్ష కొట్టిచ్చినట్టు కనిపిస్తోంది.
• ప్రధానంగా హరియాణా రాష్ట్రంలో బాలురకి మొబైల్ వాడకంలో ఉన్నంత వెసులుబాటు ఆడపిల్లలకి లేదు.
• కర్నాటకలో బాలికలకు మిగిలిన రాష్ట్రాలకంటే కొంత ఎక్కువగా మొబైల్ వాడే అవకాశం లభిస్తోంది.
• 71 శాతం మంది బాలికలకు అసలు మొబైల్ ఫోన్ అందుబాటులో లేదు. అందుకు ఆర్థిక స్థోమత లేకపోవడమే కారణం.

సర్వీస్ మార్కెట్ ఎట్ రైల్ టెర్మినల్స్(స్మార్ట్) పథకం ఉద్దేశం?
రైలు టెర్మినళ్ల వద్ద వ్యాపారాన్ని ప్రారంభించేందుకు రైల్వే శాఖ ‘‘సర్వీస్ మార్కెట్ ఎట్ రైల్ టెర్మినల్స్ (స్మార్ట్)’’ పేరుతో కొత్త పథకాన్ని తీసుకురానుంది. రైలు టెర్మినళ్ల వద్ద గూడ్‌‌స షెడ్లను ఎంచుకుని సర్వీస్ మార్కెట్లు ఏర్పాటు చేయడం ద్వారా ప్రైవేటు వ్యక్తుల పెట్టుబడులను ఆహ్వానించనుంది. అంటే గూడ్‌‌స షెడ్ల వద్ద సరుకును నేరుగా వినియోగదారులకు అందించేందుకు సర్వీస్ ప్రొవైడర్లకు అవకాశం కల్పిస్తోంది.
ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో...
ఏపీలో ఈస్ట్‌కోస్ట్ రైల్వే పరిధిలోని వాల్తేరు డివిజన్... ఐదు చోట్ల గూడ్‌‌స షెడ్ల నిర్మాణం చేపట్టనుంది. ఉత్తరాంధ్రలోని కంటకపల్లి, విజయనగరం, శ్రీకాకుళం, బొబ్బిలి, విశాఖపట్నంలలో గూడ్‌‌స షెడ్ల నిర్మాణాలు జరగనున్నాయి. 2020 ఏడాది సరుకు రవాణా ద్వారా ఏపీ నుంచి రైల్వే శాఖ రూ.2,600 కోట్ల ఆదాయం పొందింది.

భారత 72వ గణతంత్ర దినోత్సవ వేడుకలు
భారతదేశ 72వ గణతంత్ర దినోత్సవ వేడుకలు జనవరి 26న దేశవ్యాప్తంగా ఘనంగా జరిగాయి. భారత రాజధాని నగరం న్యూఢిల్లీలోని రాజ్‌పథ్‌లో భారత రాష్ట్రపతి రామ్‌నాథ్ కోవింద్ జాతీయ జెండాను ఆవిష్కరించారు. కరోనా ఆంక్షల నేపథ్యంలో ప్రతీ ఏడాది మాదిరిగా ఆర్భాటంగా సంబరాలు నిర్వహించలేదు. భారతీయ సంస్కృతి సంప్రదాయాలు, దేశ సామాజిక, ఆర్థిక పురోగతి, మన సైనిక సత్తాని ప్రపంచానికి చాటి చెప్పే విన్యాసాలతో రాజ్‌పథ్‌లో నిర్వహించిన పెరేడ్ దేశానికే గర్వకారణంగా నిలిచింది.
ముఖ్యఅతిథి లేకుండానే...
72వ గణతంత్ర దినోత్సవ వేడుకలను కోవిడ్-19 ముప్పుతో ముఖ్య అతిథి లేకుండానే నిర్వహించారు. గతంలో 1952, 1953, 1966 సంవత్సరాలలో ముఖ్య అతిథి లేకుండా గణతంత్ర వేడుకలు జరిగాయి.
విశేషాలు...

• భారతీయ శిల్పకళా వైభవానికి మచ్చుతునకగా నిలిచిన లేపాక్షి కట్టడం స్ఫూర్తిగా రూపుదిద్దిన శకటాన్ని ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం పరేడ్‌లో ప్రదర్శించింది.
• రఫేల్ యుద్ధ విమానాలను తొలిసారిగా 2021 ఏడాది పెరేడ్‌లో ప్రదర్శించారు.
• యుద్ధవిమానాలను నడిపే మొదటి మహిళా పెలైట్లలో ఒకరైన లెఫ్ట్‌నెంట్ భావనా కాంత్ ఈ పెరేడ్‌లో పాల్గొన్నారు. మహిళా యుద్ధ పెలైట్ పెరేడ్‌లో పాల్గొనడం ఇదే తొలిసారి.
• వేడుకల్లో తొలిసారిగా లద్దాఖ్ ప్రాతినిధ్యం వహించింది. లద్దాఖ్ సంస్కృతిని ప్రతిబింబించే థిక్సే మఠం శకటాన్ని ప్రదర్శించింది.
• పాకిస్తాన్ నుంచి బంగ్లాదేశ్ విముక్తి పొంది 50 సంవత్సరాలు పూర్తవుతున్న సందర్భంగా ఆ దేశ దళాలు ఈ సారి పెరేడ్‌ను ముందుండి నడిపించాయి.
• భారత నౌకాదళం తన శకటంలో విమాన వాహక నౌక ఐఎన్‌ఎస్ విక్రాంత్ నమూనాను ప్రదర్శించింది. అలాగే 1971 భారత్-పాక్ యుద్ధంలో నేవీ నిర్వహించిన పోరాటాన్ని కళ్లకు కట్టింది.
• ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని అయోధ్యలో నిర్మాణంలో ఉన్న రామమందిరం తొలిసారిగా శకటంగా దర్శనమిచ్చింది.
• కోవిడ్-19 ముప్పుతో ఈ సారి రిపబ్లిక్ డే కవాతుని 8.5 కి.మీ. నుంచి 3.5కి.మీకి కుదించారు. కవాతుకు లెఫ్టినెంట్ జనరల్ విజయ్ కుమార్ మిశ్ర నేతృత్వం వహించారు.

ఎర్రకోట ముట్టడి
నూతన వ్యవసాయ చట్టాలకు వ్యతిరేకంగా దాదాపు గత రెండు నెలలుగా ఢిల్లీ సరిహద్దుల్లో శాంతియుతంగా నిరసన తెలుపుతున్న రైతులు జనవరి 26న ఢిల్లీలోకి అడుగుపెట్టారు. రోడ్లపై అడ్డుగా పెట్టిన బారికేడ్లను ధ్వంసం చేస్తూ ట్రాక్టర్లతో ఎర్రకోటను ముట్టడించారు. ఏటా స్వాతంత్య్ర దినోత్సవం రోజు ప్రధాన మంత్రి జెండా వందనం చేసే ప్రదేశంలో, సంప్రదాయ విరుద్ధంగా జాతీయ జెండాకు బదులుగా రైతు సంఘాల జెండా, ఒక మత జెండాను ఆవిష్కరించారు.

ఏ పక్షి ఆకారంలో జయలలిత స్మారక మండపాన్ని నిర్మించారు?
చెన్నై మెరీనాబీచ్‌లో నిర్మించిన దివంగత ముఖ్యమంత్రి జయలలిత స్మారక మండపాన్ని తమిళనాడు ముఖ్యమంత్రి ఎడపాడి పళనిస్వామి జనవరి 27న ప్రారంభించారు. ఫినిక్స్ పక్షి ఆకారంలో రూ.80 కోట్లతో ఈ సమాధి స్మారాక మండపాన్ని నిర్మించారు. ఈ మండప రూపకల్పన(డిజైన్)ను ఐఐటీ మద్రాసు తయారు చేసింది. నిర్మాణానికి మూడేళ్లకు పైగా సమయం పట్టింది. జయలలిత సమాధిపై తమిళంలో, ఇంగ్లీషులో ‘బై ద పీపుల్-ఫర్ ద పీపుల్’ అని అమర్చారు.
2016 డిసెంబర్ 5న... జయలలిత కన్నుమూయగా ఆమె పార్థివదేహాన్ని చెన్నై మెరీనాబీచ్‌లో ఎంజీ రామచంద్రన్ స్మారక మండపం వెనుకవైపున ఖననం చేసి సమాధి నిర్మించారు.

దేశంలోనే మొదటి ఎయిర్ ట్యాక్సీ సర్వీసును ప్రారంభించిన రాష్ట్రం?
దేశంలోనే మొట్టమొదటి ఎయిర్ ట్యాక్సీ సర్వీసు చండీగఢ్‌లో ప్రారంభమయి్యంది. హరియాణా ముఖ్యమంత్రి మనోహర్‌లాల్ ఖట్టర్ చండీగఢ్ విమానాశ్రయంలో ఈ సర్వీసును ప్రారంభించారు. ఉడాన్ పథకంలో భాగంగా ప్రభుత్వం దీన్ని అందుబాటులోకి తీసుకొచ్చింది. ఈ ట్యాక్సీ చండీగఢ్ నుంచి హిసార్ వరకు ప్రయాణికులను చేరవేయనుంది. రెండో దశలో హిసార్ నుంచి డెహ్రాడూన్ వరకు మరో ఎయిర్ ట్యాక్సీని వచ్చేవారం ప్రారంభించేందుకు రంగం సిద్ధం చేశారు. మూడో దశలో చండీగఢ్ నుంచి డెహ్రాడూన్, హిసార్ నుంచి ధర్మశాల వరకు ఈ సేవలకు శ్రీకారం చుట్టనున్నారు. అనంతరం సిమ్లా, కులూతోపాటు ఇతర పర్యాటక ప్రాంతాలను సైతం ఇందులో చేర్చాలని యోచిస్తున్నారు. ఎయిర్ ట్యాక్సీ కోసం టెక్నామ్ పీ2006టీ విమానాన్ని ఉపయోగిస్తున్నారు. ఇందులో నాలుగు సీట్లు ఉంటాయి. ప్రయాణ చార్జీల్లో ప్రభుత్వం కొంత రాయితీ ఇవ్వనుంది. మెట్రో 2 టైర్, 3 టైర్ నగరాలను ఎయిర్ ట్యాక్సీలతో అనుసంధానిస్తామని కేంద్రం గతంలో ప్రకటించింది.

దేశంలో కరోనా వ్యాక్సిన్ తీసుకున్న మొట్టమొదటి వ్యక్తి పేరు?
ప్రపంచంలోనే అతి పెద్దదయిన కరోనా వ్యాక్సినేషన్ కార్యక్రమం భారత్‌లో జనవరి 16న ప్రారంభమైంది. తొలి దశలో దేశవ్యాప్తంగా వేలాది మంది ఆరోగ్య సంరక్షణ సిబ్బందికి, ఫ్రంట్‌లైన్ యోధులకు టీకా ఇచ్చారు. మెడికల్ సెంటర్లలో ‘‘కోవిషీల్డ్, కోవాగ్జిన్’’ టీకాలను అందజేశారు. ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ ఈ కార్యక్రమాన్ని వీడియో కాన్ఫరెన్స్ ద్వారా ప్రారంభించారు. జనవరి 16న దేశవ్యాప్తంగా 3,352 సెషన్లలో 1.90 లక్షల మందికి కరోనా వ్యాక్సిన్ తొలి డోసు ఇచ్చారు.
మొట్టమొదటి వ్యక్తిగా మనీశ్...
దేశంలో కరోనా వ్యాక్సిన్ తీసుకున్న మొట్టమొదటి వ్యక్తిగా పారిశుధ్య కార్మికుడు మనీశ్ కుమార్(34) గుర్తింపు పొందాడు. ఢిల్లీలోని అఖిల భారత వైద్య విజ్ఞాన సంస్థ(ఎయిమ్స్)లో అతడికి వ్యాక్సిన్ ఇచ్చారు. ఈ కార్యక్రమంలో కేంద్ర ఆరోగ్య శాఖ మంత్రి హర్షవర్దన్ పాల్గొన్నారు. మనీశ్‌కు భారత్ బయోటెక్ సంస్థ దేశీయంగా అభివృద్ధి చేసిన కోవాగ్జిన్‌ను ఇచ్చారు.
తొలిరోజు ఏ రాష్ట్రంలో ఎంతమందికి టీకా..

ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో...
ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో కోవిడ్-19 వ్యాక్సినేషన్ ప్రక్రియను రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి జనవరి 16న విజయవాడ ప్రభుత్వాస్పత్రిలో లాంఛనంగా ప్రారంభించారు. తొలి టీకాను ఆస్పత్రి పారిశుద్ధ్య కార్మికురాలు బి.పుష్పకుమారికి ఇచ్చారు.
తెలంగాణలో...
తెలంగాణ రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా తొలి రోజు జనవరి 16న టీకాల కార్యక్రమం విజయవంతమైంది. సికింద్రాబాద్ గాంధీ ఆస్పత్రిలో ఆస్పత్రి పారిశుద్ధ్య కార్మికురాలు కిష్టమ్మకు వైద్యులు తొలి టీకా వేశారు. అలాగే హైదరాబాద్‌లోని నిమ్స్‌లో తొలి టీకాను ఆసుపత్రి పారిశుద్ధ్య కార్మికురాలు చంద్రకళ, తిలక్‌నగర్ పట్టణ ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం (యూపీహెచ్‌సీ)లో ఆయాగా పని చేస్తున్న రేణుక తొలి వ్యాక్సిన్ తీసుకున్నారు.

ఆర్‌ఏఎఫ్ స్థావరం ఏర్పాటుకు హోం మంత్రి ఎక్కడ శంకుస్థాపన చేశారు?
కర్ణాటకలోని శివమొగ్గ జిల్లా భద్రావతి తాలూకా బుళ్లాపురలో ఆర్‌ఏఎఫ్ (ర్యాపిడ్ యాక్షన్ ఫోర్స్) నూతన స్థావరం ఏర్పాటు కానుంది. ఈ ఆర్‌ఏఎఫ్ క్యాంప్‌కి జనవరి 16న కేంద్ర హోం మంత్రి అమిత్ షా భూమిపూజ చేశారు. సుమారు రూ.1,500 కోట్ల వ్యయంతో ఈ ఆర్‌ఏఎఫ్ 97వ బెటాలియన్ క్యాంప్ ఏర్పాటు కానుంది. ఇందులో సిబ్బందికి శిక్షణనివ్వడంతో పాటు క్వార్టర్లు, ఆస్పత్రులు అందుబాటులో ఉంటాయి. దాదాపు 50 ఎకరాల్లో నిర్మిస్తారు. ర్యాపిడ్ యాక్షన్ ఫోర్స్ అనేది సీఆర్‌పీఎఫ్కి చెందిన ఒక విభాగం.

ఇటీవల కొత్తగా ఎనిమిది రైళ్లను ఎక్కడ ప్రారంభించారు?
అహ్మదాబాద్, వారణాసి, దాదర్, హజ్రత్ నిజాముద్దీన్, రేవా, చెన్నై, ప్రతాప్‌నగర్ ప్రాంతాలను గుజరాత్‌లోని నర్మదా జిల్లాలో ఉన్న కేవాడియాతో అనుసంధానించేందుకుగాను కొత్తగా ఎనిమిది రైళ్లను ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ జనవరి 17న వీడియో కాన్ఫరెన్స్ ద్వారా ప్రారంభించారు. మరోవైపు దబోయి, చందోడ్, కేవాడియా రైల్వే స్టేషన్లను, దబోయి-చందోడ్, చందోడ్-కేవాడియా బ్రాడ్‌గేజ్ లైన్లను, నూతనంగా విద్యుదీకరించిన ప్రతాప్‌నగర్-కేవాడియా సెక్షన్‌ను కూడా ప్రధాని ప్రారంభించారు. అనంతరం ప్రసంగించారు.
జనశతాబ్ది ఎక్స్‌ప్రెస్...
ప్రధాని తాజాగా ప్రారంభించిన 8 రైళ్లలో అహ్మదాబాద్-కేవాడియా జనశతాబ్ది ఎక్స్‌ప్రెస్ కూడా ఉంది. ఈ రైల్‌లో విస్టాడోమ్ కోచ్‌లు ఉన్నాయి. కోచ్ కిటీకలు, తలుపులే కాకుండా పైభాగాన్ని కూడా అద్దాలతోనే తీర్చిదిద్దారు.
ప్రధాని ప్రసంగం-ముఖ్యాంశాలు

• అమెరికాలోని స్వేచ్ఛా విగ్రహం(స్టాచ్యూ ఆఫ్ లిబర్టీ) కంటే గుజరాత్‌లోని సర్దార్ వల్లభ్‌బాయ్ పటేల్ ఐక్యతా విగ్రహాన్ని(స్టాచ్యూ ఆఫ్ యూనిటీ) సందర్శించడానికే ఎక్కువ మంది వస్తారు.
• గిరిజన ప్రాంతమైన కేవాడియాలో ఉన్న ఐక్యతా విగ్రహాన్ని ఇప్పటివరకు 50 లక్షల మంది సందర్శించారు.
• రాబోయే రోజుల్లో నిత్యం లక్ష మంది ఐక్యతా విగ్రహాన్ని సందర్శిస్తారని ఒక సర్వేలో తేలింది.
• ఒకే గమ్యస్థానానికి చేరుకునే 8 రైళ్లకు ఒకే సమయంలో పచ్చజెండా ఊపడం ఇదే మొదటిసారి.

సూరత్ మైట్రో రైల్ ప్రాజెక్టు నిర్మాణానికి భూమి పూజ
గుజరాత్ రాష్ట్రంలో అహ్మదాబాద్ మెట్రోరైల్ ప్రాజెక్టు రెండో దశ, సూరత్ మైట్రో రైల్ ప్రాజెక్టు నిర్మాణానికి ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ జనవరి 18న వీడియో కాన్ఫరెన్స్ ద్వారా భూమి పూజ చేశారు. అనంతరం ప్రధాని ప్రసంగించారు. ఈ రెండు మైట్రోరైల్ ప్రాజెక్టుల కోసం రూ.17,000 వ్యయం చేయనున్నారు.
ప్రధాని ప్రసంగం-ముఖ్యాంశాలు.

• దేశంలో 27 నగరాల్లో 1,000 కిలోమీటర్లకు పైగా మెట్రోరైల్ నెట్‌వర్క్ పనులు జరుగుతున్నాయి.
• ప్రస్తుతం వేర్వేరు రవాణా విధానాలైన బస్సులు, రైళ్లను అనుసంధానిస్తున్నాం.
• 2014 కంటే ముందు 10-12 ఏళ్లలో 225 కిలోమీటర్ల మేర మెట్రోలైన్ అందుబాటులోకి వచ్చింది.
• 2014 తర్వాత ఆరేళ్లలో 450 కిలోమీటర్లకు పైగా మెట్రో నెట్‌వర్క్‌ను ప్రజలకు అందుబాటులోకి వచ్చింది.

ఎవరి జయంతిని పరాక్రమ దివస్ పాటించాలని భారత ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది?
భారత స్వాతంత్య్ర సమరయోధుడు నేతాజీ సుభాష్ చంద్రబోస్ జయంతి జనవరి 23వ తేదీన ఇకనుంచి ‘‘పరాక్రమ దివస్’’గా పాటించాలని భారత ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది. పరాక్రమ దివస్ సందర్భంగా 2021, జనవరి 23న పశ్చిమ బెంగాల్ రాజధాని కోల్‌కతాలో జరిగే కార్యక్రమంలో ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ పాల్గొంటారని కేంద్ర సాంస్కృతిక, పర్యాటక శాఖ మంత్రి ప్రహ్లాద్ సింగ్ పటేల్ జనవరి 19న వెల్లడించారు.
మంత్రి ప్రహ్లాద్ తెలిపిన వివరాల ప్రకారం...

• - బోస్ 125వ జయంతి(2021, జనవరి 23)ని పురస్కరించుకుని కోల్‌కతా నేషనల్ లైబ్రరీ గ్రౌండ్‌‌సలో ప్రధాని మోదీ ఎగ్జిబిషన్‌ను ప్రారంభిస్తారు.
• బోస్ స్థాపించిన ఆజాద్ హింద్ ఫౌజ్(ఇండియన్ నేషనల్ ఆర్మీ,, ఐఎన్‌ఏ)లోని ప్రముఖులు, వారి కుటుంబీకులను ప్రధాని సన్మానిస్తారు.
• 1938లో జాతీయ కాంగ్రెస్‌కు నేతాజీ అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికైన గుజరాత్‌లోని సూరత్ జిల్లా హరిపురా గ్రామంలో కూడా ప్రత్యేక కార్యక్రమం జరగనుంది.
• నేతాజీ 125వ జయంతి ఉత్సవాల నిర్వహణకు ప్రధాని మోదీ అధ్యక్షతన 85 మంది సభ్యులతో ఉన్నత స్థాయి కమిటీ ఏర్పాటైంది.
• ఐఎన్‌ఏ రెజిమెంటల్ మార్చ్ నినాదం ముందుకు సాగిపోదాం(కదమ్ కదమ్ బధాయే జా)ను బీటింగ్ రిట్రీట్ ఉత్సవంలో భాగంగా చేస్తారు.
• ఎయిర్ ఇండియా విమాన సర్వీసుల్లో నేతాజీ ఫొటోలను ఉంచుతారు.

యువతకు నైపుణ్య శిక్షణ ఇచ్చేందుకు కేంద్రంతో ఎంవోయూ చేసుకున్న సంస్థ?
యువతకు నైపుణ్య శిక్షణ ఇచ్చేందుకు టయోటా కిర్లోస్కర్ మోటార్ కంపెనీ (టీకేఎం) కేంద్ర ప్రభుత్వంతో సులభ అవగాహన ఒప్పందం (ఎంవోయూ) చేసుకుంది. ఈ విషయాన్ని జనవరి 18న టీకేఎం ప్రకటించింది. టయోటా కౌశల్య కార్యక్రమం కింద కర్ణాటకలోని గ్రామీణ ప్రాంతాలకు చెందిన బలహీన వర్గాల యువతకు టయోటా టెక్నికల్ ట్రైనింగ్ ఇనిస్టిట్యూట్‌లో శిక్షణ ఇస్తామని తెలిపింది.
ఏపీఎస్‌ఆర్‌టీసీ నూతన ఎండీగా....
ఆర్టీసీ వైస్ చైర్మన్ అండ్ మేనేజింగ్ డెరైక్టర్ (వీసీ అండ్ ఎండీ)గా ఆర్పీ ఠాకూర్ సోమవారం బాధ్యతలు స్వీకరించారు. ప్రస్తుతం రాష్ట్ర రవాణా, సమాచార శాఖ మంత్రిగా పేర్ని వెంకటరామయ్య (పేర్ని నాని) ఉన్నారు.
ఏపీఎస్‌ఎఫ్‌ఎల్ నూతన చైర్మన్‌గా...
ఏపీ స్టేట్ ఫైబర్‌నెట్ లిమిటెడ్(ఏపీఎస్‌ఎఫ్‌ఎల్) చైర్మన్‌గా పి.గౌతమ్‌రెడ్డి జనవరి 18న విజయవాడలో ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు.

రాష్ట్ర హోదా కోసం తీర్మానం చేసిన కేంద్రపాలిత ప్రాంతం
కేంద్ర పాలిత ప్రాంతం పుదుచ్చేరికి రాష్ట్ర హోదా కల్పించాలని పుదుచ్చేరి అసెంబ్లీలో జనవరి 18న తీర్మానం చేశారు. అలాగే కేంద్రం తీసుకొచ్చిన మూడు వ్యవసాయ చట్టాలను వ్యతిరేకించే తీర్మానానికి కూడా పుదుచ్చేరి అసెంబ్లీ ఆమోదం తెలిపింది. ప్రస్తుతం పుదుచ్చేరి లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్‌గా కిరణ్ బేడీ, ముఖ్యమంత్రిగా వి. నారాయణ స్వామి ఉన్నారు.
ఏపీ ఐపీఎస్‌లకు జాతీయ అవార్డులు
ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు చెందిన పలువురు ఐపీఎస్ అధికారులకు ‘‘అంత్రిక్ సురక్ష సేవ పతకం-2020’’ అవార్డులను కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రకటించింది. నక్సల్స్ ప్రభావిత ప్రాంతాల్లో ఉత్తమ ప్రతిభ కనపరిచిన పోలీస్ అధికారులను కేంద్రం ఈ మెడల్స్‌కు ఎంపిక చేసింది. వీటిని ఏపీ డీజీపీ గౌతమ్ సవాంగ్ మంగళగిరిలోని పోలీస్ ప్రధాన కార్యాలయంలో జనవరి 19న అందజేశారు.

ఇండియా ఇన్నోవేషన్ ఇండెక్స్-2020లో అగ్రస్థానంలో నిలిచిన రాష్ట్రం?
భారత్ ఆవిష్కరణల సూచీ (ఇండియా ఇన్నోవేషన్ ఇండెక్స్)-2020 విడుదలైంది. జనవరి 20న ఢిల్లీ జరిగిన కార్యక్రమంలో నీతి ఆయోగ్ వైస్ చైర్మన్ డాక్టర్ రాజీవ్ కుమార్, సీఈవో అమితాబ్ కాంత్ ఈ ఇండెక్స్‌ను విడుదల చేశారు. నీతి ఆయోగ్, ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఫర్ కాంపిటీటివ్‌నెస్ సంస్థ సంయుక్తంగా ఈ సూచీని రూపొందించాయి. ఈ సూచీ తొలి ఎడిషన్ 2019, అక్టోబర్ 17న విడుదలైంది. అంటే 2020 ఏడాది విడుదలైన సూచీ రెండో ఎడిషన్.
మూడు కేటగిరీలుగా...
నూతన ఆవిష్కరణలకు అందించిన సహకారం, ఆవిష్కరణల పాలసీలను మెరుగుపరచడం వంటి విషయాల్లో ఆయా రాష్ట్రాలు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాల పనితీరును పరిగణనలోకి తీసుకుని 36 సూచికల ఆధారంగా సూచీలో ర్యాంకులు ఇచ్చారు. రాష్ట్రాలను 17 పెద్ద రాష్ట్రాలు, 10 ఈశాన్య, పర్వత ప్రాంత రాష్ట్రాలు, 9 నగర, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలుగా విభజించి ర్యాంకులు ప్రకటించారు.
సూచీలో ఏపీ, తెలంగాణ...
ఇన్నోవేషన్ ఇండెక్స్-2020లో ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం ఓవరాల్‌గా 24.19 స్కోరు సాధించి... పెద్ద రాష్ట్రాల కేటగిరీలో 7వ ర్యాంకు సాధించింది. తెలంగాణ రాష్ట్రం 33.23 స్కోరుతో నాలుగో స్థానంలో నిలిచింది. 2019 సూచీలో ఆంధ్రప్రదేశ్ 10వ స్థానంలో, తెలంగాణ 4వ స్థానంలో ఉన్నాయి.
ఇండియా ఇన్నోవేషన్ ఇండెక్స్-2020: ర్యాంకులు
17 పెద్ద రాష్ట్రాల కేటగిరీలో...

• దేశంలో మౌలిక సదుపాయాలను ఆధునీకరించే మహాయజ్ఞం(మిషన్) వేగం పుంజుకుంది.
• దేశంలో అభివృద్ధి కొత్త పుంతలు తొక్కడానికి రైల్వే సరుకు రవాణా కారిడార్లు ఎంతగానో దోహదపడతాయి.
• న్యూ రెవారీ-న్యూ మదార్ పశ్చిమ రైల్వే సరుకు రవాణా కారిడార్ 9 రాష్ట్రాల్లోని 133 రైల్వే స్టేషన్లను అనుసంధానిస్తుంది.
• పశ్చిమ రైల్వే సరుకు రవాణా కారిడార్‌తో హరియాణా, రాజస్తాన్‌తో పాటు దేశ రాజధాని ఢిల్లీలో పారిశ్రామికవేత్తలు, వ్యాపారులు, రైతులకు నూతన అవకాశాలు అందుబాటులోకి వస్తాయి.

కరోనా టీకా పంపిణీ కోసం భారత రూపొందించిన యాప్ పేరు?
దేశవ్యాప్తంగా కరోనా టీకా పంపిణీ కోసం భారత ప్రభుత్వం ‘‘కోవిన్(Cowin)’’ పేరుతో ప్రత్యేక యాప్‌ను రూపొందించింది. టీకా పంపిణీలో ఈ యాప్ కీలక పాత్ర పోషించనుందని కేంద్ర ప్రభుత్వం జనవరి 10న ప్రకటించింది. వ్యాక్సిన్ అందరికీ, అన్ని వేళలా అందుబాటులో ఉండేందుకు ఈ ఆన్‌లైన్ వేదిక వీలు కల్పిస్తుందని పేర్కొంది.
జనవరి 16న...
ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద టీకా పంపిణీ భారత్‌లో జనవరి 16న ప్రారంభం కానుంది. తొలుత సుమారు 3 కోట్ల మంది వైద్య సిబ్బంది, ఇతర ఫ్రంట్‌లైన్ యోధులకు టీకా ఇవ్వనున్నారు. ఆ తరువాత 50 ఏళ్లు దాటినవారికి, 50 లోపు వయస్సున్న దీర్ఘకాల ప్రాణాంతక వ్యాధులున్నవారికి ప్రాధాన్యం ఇస్తారు. టీకా పంపిణీ సంసిద్ధతలో భాగంగా కేంద్ర ఆరోగ్య శాఖ జనవరి 10న రాష్ట్రాలు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాల అధికారులతో వీడియో కాన్ఫరెన్స్ నిర్వహించింది. ‘ఎంపవర్డ్ గ్రూప్ ఆన్ టెక్నాలజీ అండ్ డేటా మేనేజ్‌మెంట్ టు కంబాట్ కోవిడ్-19’ చైర్మన్ రామ్ సేవక్ శర్మ అధ్యక్షతన ఈ సమావేశం జరిగింది.
భారత్‌లో కోవిషీల్డ్‌ను తయారు చేస్తున్న సంస్థ పేరు?
దేశ వ్యాప్తంగా జనవరి 16వ తేదీ నుంచి ప్రారంభం కానున్న కోవిడ్ వ్యాక్సినేషన్ నేపథ్యంలో... అత్యవసర వినియోగానికి అనుమతులిచ్చిన ‘‘కోవిషీల్డ్, కోవాగ్జిన్’’ టీకాల 6 కోట్ల డోసుల కొనుగోలుకు కేంద్ర ప్రభుత్వం జనవరి 11న ఆర్డర్ ఇచ్చింది. కోవిషీల్డ్‌ను తొలి విడతలో 1.1 కోట్ల డోసులు, రెండో విడతలో ఏప్రిల్ కల్లా మరో 4.5 కోట్ల డోసులు కొనుగోలు చేయాలని కేంద్రం నిర్ణయించింది. అలాగే కోవాగ్జిన్‌ను రూ.162 కోట్ల విలువైన 55 లక్షల డోసులను కొనుగోలు చేయనున్నట్లు తెలిపింది. రెండు టీకాల కోసం మొత్తం రూ.1,300 కోట్ల వ్యయం చేయనున్నారు.
సీరమ్ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లో తయారీ...
ఆక్స్‌ఫర్డ్ యూనివర్సిటీ, ఆ్ట్రాజెనెకా కంపెనీ సంయుక్తంగా అభివృద్ధి చేసిన కోవిషీల్డ్ వ్యాక్సిన్‌ను భారత్‌లో పుణేకి చెందిన సీరమ్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇండియా తయారు చేస్తోంది. కోవాగ్జిన్ టీకాను భారత్ బయోటెక్ సంస్థ అభివృద్ధి చేస్తోంది.
టీకా ఖర్చు కేంద్రానిదే...
కరోనా టీకాను తొలిదశలో 3 కోట్ల మందికిపైగా ఆరోగ్య సంరక్షణ సిబ్బంది, ఫ్రంట్‌లైన్ వర్కర్లకు అందజేస్తామని ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ తెలిపారు. ఇందుకయ్యే ఖర్చును కేంద్ర ప్రభుత్వమే భరిస్తుందని చెప్పారు. జనవరి 11న రాష్ట్రాల సీఎంలతో వీడియో కాన్ఫరెన్స్ ద్వారా సమావేశమైన ప్రధాని ఈ మేరకు తెలిపారు.

సాగు చట్టాలపై సుప్రీంకోర్టు కమిటీ ఏర్పాటు
మూడు వివాదాస్పద వ్యవసాయ చట్టాల అమలుపై జనవరి 12న భారత సుప్రీంకోర్టు స్టే విధించింది. తదుపరి ఉత్తర్వులు ఇచ్చేవరకు ఈ స్టే కొనసాగుతుందని సుప్రీంకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి జస్టిస్ ఎస్‌ఏ బాబ్డే నేతృత్వంలోని ధర్మాసనం స్పష్టం చేసింది. అలాగే, ఈ చట్టాలకు వ్యతిరేకంగా ఆందోళన చేస్తున్న రైతులకు, ప్రభుత్వానికి మధ్య నెలకొన్న ప్రతిష్టంభన తొలగించే దిశగా సూచనలు చేసేందుకు నలుగురు సభ్యులతో ఒక కమిటీని ఏర్పాటుచేసింది.
నలుగురు సభ్యులతో ఒక కమిటీ...
పది రోజుల్లోగా ఈ కమిటీ తొలి సమావేశం జరుగుతుందని, తొలి భేటీ నుంచి రెండు నెలల్లోగా సుప్రీంకోర్టుకు సిఫారసులతో కూడిన నివేదికను అందిస్తుందని ధర్మాసనం వివరించింది.
కమిటీ సభ్యులు...

• ఇద్దరు రైతు నేతలు: భారతీయ కిసాన్ యూనియన్, ఆల్ ఇండియా కిసాన్ కోఆర్డినేషన్ కమిటీ జాతీయ అధ్యక్షుడు భూపీందర్ సింగ్ మన్, షెట్కారీ సంఘటన్(మహారాష్ట్ర) అధ్యక్షుడు అనిల్ ఘన్వత్.
• ఇద్దరు వ్యవసాయ రంగ నిపుణులు: ఇంటర్నేషనల్ ఫుడ్ పాలసీ రీసెర్చ్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ దక్షిణాసియా విభాగం డెరైక్టర్ డాక్టర్ ప్రమోద్ కుమార్ జోషి, వ్యవసాయ ఆర్థిక వ్యవహారాల నిపుణుడు, అగ్రికల్చరల్ కాస్ట్స్ అండ్ ప్రెసైస్ కమిషన్ మాజీ చైర్మన్ అశోక్ గులాటీ.

ఖాదీ ప్రాకృతిక్ పెయింట్‌ను అభివృద్ధి చేసిన సంస్థ?
కేంద్ర ప్రభుత్వ పరిధిలోని ఖాదీ, గ్రామీణ పరిశ్రమల మండలి (కేవీఐసీ).. ఆవు పేడతో పెయింట్‌ను అభివృద్ధి చేసింది. ఈ వాల్ పెయింట్‌కు ‘‘ఖాదీ ప్రాకృతిక్ పెయింట్’’గా నామకరణం చేశారు. కేంద్ర జాతీయ రవాణా, ఖాదీ, పరిశ్రమల మండలి, ఎంఎస్‌ఎంఈ శాఖల మంత్రి నితిన్ గడ్కరీ జనవరి 12న న్యూఢిల్లీలో ఈ పెయింట్‌ను ఆవిష్కరించారు.
పర్యావరణ అనుకూలం...
పర్యావరణ అనుకూల, హాని చేయని, యాంటీ బ్యాక్టీరియల్ గుణాలు కలిగిన ఖాదీ ప్రాకృతిక్ రంగుల తయారీలో గోవుల పేడను ప్రధాన పదార్థంగా ఉపయోగించారు. భారతీయ ప్రమాణాల మండలి ధ్రువీకరణను కూడా ఈ ఉత్పత్తి పొందింది.
రూ.6,000 కోట్లు...
కార్యక్రమంలో మంత్రి గడ్కరీ మాట్లాడుతూ... ప్రాకృతిక్ పెయింట్ రూ.6,000 కోట్ల స్థాయి పరిశ్రమగా అవతరిస్తుందన్నారు. అలాగే కేవీఐసీ ఆదాయాన్ని ప్రస్తుత రూ.80,000 కోట్ల నుంచి రానున్న ఐదేళ్లలో రూ.5లక్షల కోట్లకు చేర్చాలనుకుంటున్నట్టు చెప్పారు.

ఆలయాల శుభ్రతకు దేశంలోని ప్రధాన దేవాలయాలతో భాగస్వామ్య ఒప్పందం కుదుర్చుకున్న సంస్థ ఏది?
పరిశుభ్రత ఉత్పత్తులను తయారు చేసే నేచర్ ప్రొటెక్ట్ సంస్థ దేశంలో ప్రధాన దేవాలయాలతో భాగస్వామ్య ఒప్పందాన్ని ఏర్పరుచుకుంది. పండుగల వేళలో దేవాలయాల ప్రాంగణాలను శుభ్రంగా ఉంచటంతో పాటు భక్తులు సురక్షితంగా దర్శనం చేసుకునేందుకు కంపెనీ ప్రత్యేకమైన చర్యలను చేపడుతుంది. ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని శ్రీకాళహస్తీశ్వర దేవాలయం, కర్నాటకలోని శ్రీ చాముండేశ్వరీ దేవాలయం, కేరళలోని గురువయార్ దేవాలయం, తమిళనాడులోని మీనాక్షీ అమ్మన్ దేవాలయాలతో ఈ ఒప్పందాన్ని కుదుర్చుకున్నట్లు కంపెనీ ఒక ప్రకటన ద్వారా తెలిపింది.

ఐఏఎఫ్ కోసం ఎన్ని ‘తేజస్’ యుద్ధ విమానాల కొనుగోలుకు కేంద్రం ఆమోదం తెలిపింది?
భారత వైమానిక దళం(ఐఏఎఫ్) కోసం రూ. 48 వేల కోట్లతో 83 ‘తేజస్’ యుద్ధ విమానాల కొనుగోలుకు కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆమోదం తెలిపింది. ప్రధాని అధ్యక్షతన జరిగిన సీసీఎస్(కేబినెట్ కమిటీ ఆన్ సెక్యూరిటీ) భేటీలో ఈ నిర్ణయం తీసుకున్నారు. తేలిక పాటి యుద్ధ విమానమైన తేజస్‌ను స్వదేశీ సంస్థ హిందుస్తాన్ ఏరోనాటికల్ లిమిటెడ్ రూపొందిస్తోంది. తేజస్ చేరికతో భారత వైమానిక దళం మరింత బలోపేతమవుతుందని రక్షణ మంత్రి రాజ్‌నాథ్ పేర్కొన్నారు. ఇప్పటికే ఐఏఎఫ్‌లో 40 తేజస్ యుద్ధ విమానాలున్నాయి. ఈ తాజా డీల్‌కు సంబంధించి వైమానిక దళం, హెచ్‌ఏఎల్ మధ్య ఈ మార్చ్‌లో సంతకాలు జరుగుతాయని, 2024లో హెచ్‌ఏఎల్ నుంచి యుద్ధ విమానాల సరఫరా ప్రారంభమవుతుందని సంబంధిత అధికారులు వెల్లడించారు.

రాజ్‌కోట్‌లో ఎయిమ్స్ ఏర్పాటుకు శంకుస్థాపన
గుజరాత్‌లోని రాజ్‌కోట్‌లో ఏర్పాటు చేయనున్న ఆల్ ఇండియా ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మెడికల్ సెన్సైస్ (ఎయిమ్స్)కు డిసెంబర్ 31న ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ వీడియో కాన్ఫరెన్స్ ద్వారా శంకుస్థాపన చేశారు. అనంతరం మోదీ మాట్లాడుతూ... ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద టీకా పంపిణీ కార్యక్రమానికి దేశం సంసిద్ధంగా ఉందని పేర్కొన్నారు. ప్రజలందరికీ స్వదేశీ టీకాయే లభిస్తుందని చెప్పారు. 2020 చివరి రోజైన డిసెంబర్ 31ని ఫ్రంట్‌లైన్ వర్కర్లకి అంకితమిస్తున్నట్టుగా చెప్పారు.
గుజరాత్ రాజధాని: గాంధీనగర్
గుజరాత్ ప్రస్తుత గవర్నర్: ఆచార్య దేవ్ వ్రత్
గుజరాత్ ప్రస్తుత ముఖ్యమంత్రి: విజయ్ రూపానీ

దేశంలోని ఏ నగరాల్లో లైట్ హౌసింగ్ ప్రాజెక్టులకు శంకుస్థాపన జరిగింది?
అంతర్జాతీయ గృహ సాంకేతిక సవాళ్ల కార్యక్రమం(గ్లోబల్ హౌసింగ్ టెక్నాలజీ ఛాలెంజ్(జీహెచ్‌టీసీ)- ఇండియా) కింద ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ జనవరి 1న దేశవ్యాప్తంగా వివిధ ప్రాంతాల్లో ఆరు లైట్ హౌసింగ్ ప్రాజెక్టులకు(ఎల్‌హెచ్‌పీ) శంకుస్థాపన చేశారు. అలాగే పీఎంఏవై (అర్బన్), ఆశా-ఇండియా అవార్డుల ప్రదానోత్సవ కార్యక్రమాన్ని నిర్వహించారు. వర్చువల్ విధానంలో నిర్వహించిన ఈ కార్యక్రమంలో ఆంధ్రప్రదేశ్ వైఎస్ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డితో పాటు వివిధ రాష్ట్రాల ముఖ్య మంత్రులు పాల్గొన్నారు.
లైట్ హౌసింగ్ ప్రాజెక్టులు...
ఇండోర్(మధ్యప్రదేశ్), రాజ్‌కోట్(గుజరాత్), చెన్నై (తమిళనాడు), రాంచీ(జార్ఖండ్), అగర్తల(త్రిపుర), లక్నో(ఉత్తరప్రదేశ్) నగరాల్లో లైట్ హౌసింగ్ ప్రాజెక్టులకు మోదీ శంకుస్థాపన చేశారు. నూతన సాంకేతిక పరిజ్ఞానం గ్లోబల్ హౌసింగ్ టెక్నాలజీ ఛాలెంజ్ (జీహెచ్‌టీసీ)తో ఈ ఆరు నగరాల్లో 12 నెలల్లో వెయి్య చొప్పున ఇళ్ల నిర్మాణం జరుగుతుందని మోదీ తెలిపారు.
ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు 3 జాతీయ అవార్డులు..
పీఎంఏవై అర్బన్ ఇళ్ల నిర్మాణాల్లో ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రానికి మూడు జాతీయ అవార్డులు లభించాయి. బెస్ట్ ప్రాక్టీస్, ఇన్నోవేషన్ ప్రత్యేక విభాగంలో 2 అవార్డులు, ఉత్తమ సమర్థత చూపిన మున్సిపల్ కార్పొరేషన్ విభాగంలో విశాఖకు మొదటి ర్యాంకు, అవార్డు దక్కింది.

సంబల్‌పూర్ ఐఐఎం భవనానికి శంకుస్థాపన
ఒడిశాలోని సంబల్‌పూర్‌లో ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మేనేజ్‌మెంట్ (ఐఐఎం) శాశ్వత భవనానికి జనవరి 2న ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ వీడియో కాన్ఫరెన్స్ ద్వారా శంకుస్థాపన చేశారు. అనంతరం ప్రధాని ప్రసంగిస్తూ... భారతదేశం లోకల్ నుంచి గ్లోబల్ వైపు అడుగులు వేయడానికి ఐఐఎం విద్యార్థులందరూ కలసికట్టుగా కృషి చేయాలని పిలుపునిచ్చారు. భారత్‌లో నేటి స్టార్టప్‌లే రేపటి బహుళ జాతి సంస్థలుగా మారుతాయన్నారు.
ఒడిశా రాజధాని: భువనేశ్వర్
ఒడిశా ప్రస్తుత గవర్నర్: గణేశి లాల్
ఒడిశా ప్రస్తుత ముఖ్యమంత్రి: నవీన్ పట్నాయక్
డ్రై రన్ విజయవంతం...
దేశవ్యాప్తంగా కరోనా వ్యాక్సిన్‌కు సంబంధించి జనవరి 2న డ్రై రన్ విజయవంతంగా పూర్తయింది. దేశంలో మొదలు కానున్న భారీ వ్యాక్సినేషన్ కార్యక్రమంలో ఎదురయ్యే సవాళ్లను గుర్తించడం కోసం అన్ని రాష్ట్రాలు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాల్లో డ్రై రన్ నిర్వహించారు.

ఏ ప్రభుత్వ సంస్థ భాగస్వామ్యంతో కోవాగ్జిన్ టీకాను అభివృద్ధి చేశారు?
దేశంలో కరోనా టీకా అత్యవసర, నియంత్రిత వినియోగానికి భారత ఔషధ నియంత్రణ సంస్థ (డీసీజీఐ) జనవరి 3న ఆమోదం తెలిపింది. స్వదేశీ టీకా ‘కోవాగ్జిన్’, విదేశీ టీకా కోవిషీల్డ్’ల వినియోగానికి షరతులతో డీసీజీఐ అనుమతించింది. ఈ రెండు టీకాలకు అనుమతివ్వాలని జాతీయ ఔషధ ప్రామాణికాల నియంత్రణ సంస్థ (సీడీఎస్‌సీఓ)కు చెందిన నిపుణుల కమిటీ చేసిన సిఫారసుల ఆధారంగా డీసీజీఐ ఈ నిర్ణయం తీసుకుంది.
కోవాగ్జిన్, కోవిషీల్డ్...

• భారత వైద్య పరిశోధన మండలి(ఐసీఎంఆర్), నేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ వైరాలజీ భాగస్వామ్యంతో హైదరాబాద్‌కు చెందిన భారత్ బయోటెక్ సంస్థ ‘కోవాగ్జిన్’ను అభివృద్ధి చేసింది. కోవిషీల్డ్ సమర్ధత 70.42 శాతంగా డీసీజీఐ ప్రకటించింది.
• బ్రిటన్‌కి చెందిన ఆక్స్‌ఫర్డ్ యూనివర్సిటీ, ఆస్ట్రాజెనెకా సంస్థలు అభివృద్ధి చేసిన ‘కోవిషీల్డ్’ వ్యాక్సిన్‌ను సీరమ్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇండియా ఉత్పత్తి చేస్తుంది.

దేశంలో మొత్తం చిరుత పులుల సంఖ్య?
చిరుత పులులపై కేంద్ర అటవీ, పర్యావరణ శాఖ రూపొందించిన నివేదిక ‘‘స్టేటస్ ఆఫ్ లెపర్డ్స్ ఇన్ ఇండియా-2018’’ను కేంద్ర పర్యావరణం, అటవీశాఖ మంత్రి ప్రకాశ్ జవదేకర్ 2020, డిసెంబర్ 21న న్యూఢిల్లీలో విడుదల చేశారు. ఈ నివేదిక ప్రకారం... దేశంలో మొత్తం 12,852 చిరుత పులులు ఉన్నాయి. అత్యధికంగా సెంట్రల్ ఇండియా, ఈస్ట్రన్ ఘాట్లలో 8,071 చిరుతలున్నాయి. ప్రస్తుతం ఆసియా, ఆఫ్రికా ఖండాల్లోనే చిరుతల మనుగడ కొనసాగుతోంది. మిగతా ఖండాల్లో ఇవి క్రమంగా కనుమరుగైపోయాయి.
నివేదికలోని ముఖ్యాంశాలు...

• భారత్‌లో అత్యధికంగా మధ్యప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో 3,421 చిరుతలు ఉన్నాయి. మధ్యప్రదేశ్ తర్వాత కర్ణాటక 1,783 చిరుతలతో రెండోస్థానాన్ని ఆక్రమించింది.
• సెంట్రల్ ఇండియా, ఈస్ట్రన్ ఘాట్లలో అంతర్భాగంగా ఉన్న మహారాష్ట్ర 1,690 చిరుతపులులతో తృతీయస్థానంలో నిలిచింది.
• సెంట్రల్ ఇండియా, ఈస్ట్రన్ ఘాట్ల విభాగంలోనే ఉన్న ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో 492, తెలంగాణలో 334 చిరుతలున్నాయి.
• 2014లో దేశంలో దాదాపు 7,900 చిరుతలుండగా 2018 కల్లా వాటి సంఖ్య 12,852కు (దాదాపు 60 శాతం పెరుగుదల) పెరిగింది.

సెంట్రల్ విస్టా ప్రాజెక్టుకు సుప్రీంకోర్టు అనుమతి
నూతన పార్లమెంటు భవనం, కేంద్ర సచివాలయ నిర్మాణం కోసం ఉద్దేశించిన ‘‘సెంట్రల్ విస్టా ప్రాజెక్టు’’కు భారత సుప్రీంకోర్టు అనుమతి ఇచ్చింది. ఢిల్లీలోని రాష్ట్రపతి భవన్ నుంచి ఇండియా గేట్ వరకు మూడు కి.మీ. పరిధిలో చేపట్టనున్న ఈ ప్రాజెక్టుకి 2-1 ఓట్ల తేడాతో జనవరి 5న సుప్రీంకోర్టు బెంచ్ ఆమోద ముద్ర వేసింది. ప్రాజెక్టు డిజైన్‌కు సంబంధించి కేంద్రం చేసిన వాదనలతో న్యాయమూర్తి జస్టిస్ ఎఎం ఖాన్విల్కర్, జస్టిస్ దినేశ్ మహేశ్వరిలు ఏకీభవించగా, జస్టిస్ సంజీవ్ ఖన్నా వ్యతిరేకించారు. కాలుష్య నియంత్రణ కోసం స్మాగ్ టవర్లు ఏర్పాటు చేయాలని, యాంటీ స్మాగ్ గన్స్ ఉపయోగించాలని న్యాయమూర్తులు తమ తీర్పులో పేర్కొన్నారు.
కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రతిష్టాత్మకంగా చేపట్టిన సెంట్రల్ విస్టా ప్రాజెక్టుకు ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ 2020, డిసెంబర్ 10న శంకుస్థాపన చేశారు.

ఏ రెండు ప్రాంతాలను అనుసంధానించే గ్యాస్ పైప్‌లైన్‌ను ప్రధాని ప్రారంభించారు?
కేరళలోని కోచి నుంచి కర్ణాటకలోని మంగళూరును అనుసంధానించే 450 కిలోమీటర్ల సహజవాయువు గ్యాస్ పైపులైన్‌ను జనవరి 5న ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ వీడియో కాన్ఫరెన్స్ ద్వారా ప్రారంభించారు. అనంతరం ప్రధాని ప్రసంగిస్తూ... యావత్ దేశాన్ని ఒకే గ్యాస్ పైపులైన్ గ్రిడ్‌తో అనుసంధానించనున్నట్టు భవిష్యత్తు కార్యాచరణ ప్రణాళికను వివరించారు.
ప్రధాని ప్రసంగం-ముఖ్యాంశాలు

• గుజరాత్‌లో పవన, సౌర విద్యుత్‌తో కూడిన ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ప్లాంట్ పనులు మొదలు కాగా.. 5-6 ఏళ్లలో సహజవాయువు పైపులైన్‌ను 32,000 కిలోమీటర్లకు విస్తరించనున్నాం.
• సహజవాయువు వల్ల అధిక కాలుష్యానికి కారణమయ్యే బొగ్గు, ఇతర ఇంధనాలపై ఆధారపడడం తగ్గుతుంది.
• ప్రస్తుతం దేశ ఇంధన వినియోగంలో 58 శాతం వాటా బొగ్గుదే. పెట్రోలియం, ఇతర వనరుల వాటా 26 శాతంగా ఉంది. సహజ వాయువు, పునరుత్పాదక ఇంధన వాటా 6, 2 శాతంగానే ఉన్నాయి.
• 2030 నాటికి సహజవాయువు వాటాను 15 శాతానికి చేర్చనున్నాము.
• చెరకు, ఇతర సాగు ఉత్పత్తుల నుంచి తీసే ఇథనాల్‌ను పెట్రోల్‌లో 20 శాతం వినియోగించనున్నాము.
• 14 కోట్ల కనెక్షన్లు ఇవ్వడం ద్వారా ఆరేళ్లలో ఎల్‌పీజీ వినియోగదారుల సంఖ్యను రెట్టింపు చేశాం.

భారత ప్రభుత్వం ప్రారంభించిన టాయ్‌కథాన్ కార్యక్రమం ఉద్దేశం?
భారతీయ సంస్కృతి, విలువలను పరిచయం చేసే గేమ్స్, వినూత్నమైన ఆట వస్తువుల అభివృద్ధి కోసం కేంద్ర ప్రభుత్వం ‘టాయ్‌కథాన్-2021’ పేరుతో జనవరి 5న కొత్త కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించింది. విద్యార్థులు, ఉపాధ్యాయులు, నిపుణులు, స్టార్టప్‌లు కలసి తమ ఆలోచనలను పంచుకోవడం ద్వారా వినూత్నమైన ఆట బొమ్మలు, గేమ్స్ రూపకల్పనకు వీలు కల్పించే కార్యక్రమమే టాయ్‌కథాన్.
భారత ఆట వస్తువుల మార్కెట్ బిలియన్ డాలర్లు ఉంటుందని, దురదృష్టవశాత్తూ 80 శాతం ఆటబొమ్మలు దిగుమతి చేసుకుంటున్నవే ఉంటున్నాయని కేంద్ర మానవ వనరుల అభివృద్ధి శాఖ మంత్రి రమేష్ పోఖ్రియాల్ పేర్కొన్నారు.

ప్రపంచంలోనే తొలి డబుల్ డెక్కర్ కంటైనర్ రైలు ప్రారంభం
న్యూ రెవారీ(హరియాణా)-న్యూ మదార్(రాజస్థాన్) రైలు మార్గంలో 306 కిలోమీటర్ల ప్రత్యేక సరకు రవాణా కారిడార్‌ను ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ జనవరి 7న జాతికి అంకితం చేశారు. అలాగే ప్రపంచంలోనే తొలి డబుల్ స్టాక్ డెక్కర్ కంటైనర్ రైలును కూడా జెండా ఊపి ప్రారంభించారు. వీడియో కాన్ఫరెన్స్ ద్వారా ఈ కార్యక్రమం జరిగింది. అనంతరం మోదీ ప్రసంగించారు. విద్యుత్‌తో నడిచే 1.5 కిలోమీటర్ల పొడవైన ఈ డబుల్ డెక్కర్ రైలు హరియాణాలోని న్యూ అటేలీ నుంచి రాజస్తాన్‌లోని న్యూకిషన్‌గఢ్ వరకు ప్రయాణిస్తుంది.
ప్రధాని ప్రసంగం-ముఖ్యాంశాలు

• దేశంలో మౌలిక సదుపాయాలను ఆధునీకరించే మహాయజ్ఞం(మిషన్) వేగం పుంజుకుంది.
• దేశంలో అభివృద్ధి కొత్త పుంతలు తొక్కడానికి రైల్వే సరుకు రవాణా కారిడార్లు ఎంతగానో దోహదపడతాయి.
• న్యూ రెవారీ-న్యూ మదార్ పశ్చిమ రైల్వే సరుకు రవాణా కారిడార్ 9 రాష్ట్రాల్లోని 133 రైల్వే స్టేషన్లను అనుసంధానిస్తుంది.
• పశ్చిమ రైల్వే సరుకు రవాణా కారిడార్‌తో హరియాణా, రాజస్తాన్‌తో పాటు దేశ రాజధాని ఢిల్లీలో పారిశ్రామికవేత్తలు, వ్యాపారులు, రైతులకు నూతన అవకాశాలు అందుబాటులోకి వస్తాయి.

జనవరి 2021 రాష్ట్రీయం

పీవీ విజ్ఞాన వేదికను ఏ రాష్ట్రంలో నిర్మిస్తున్నారు?
బహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలి, భారతదేశ మాజీ ప్రధానమంత్రి పీవీ నరసింహారావు ప్రత్యేకతలను భావితరాలకు తెలియజేసేందుకు పీవీ సొంత గ్రామమైన వంగరలో ఓ విజ్ఞానవేదిక రూపుదిద్దుకుంటోంది. తెలంగాణ పర్యాటకాభి వృద్ధి సంస్థ ఆధ్వర్యంలో ఈ వేదిక నిర్మిస్తున్నారు. త్వరలో పనులు మొదలుకానున్నాయి. 2022లో పీవీ జయంతి నాటికి వేదికను ప్రారంభించేలా ప్రభుత్వం ఏర్పాట్లు చేస్తోంది. ‘‘పీవీ విజ్ఞాన వేదిక’’ పేరుతో నాలుగు ఎకరాల్లో దీన్ని రూపొందిస్తున్నారు. పర్యాటకులు పీవీ గురించి తెలుసుకునేలా దీన్ని తీర్చిదిద్దనున్నారు. వంగర గ్రామం ప్రస్తుతం వరంగల్ అర్బన్ జిల్లా బీమదేవరపల్లి మండలంలో ఉంది.
మ్యూజియంగా పీవీ ఇల్లు
వంగర గ్రామంలో పీవీ నరసింహారావు నివసించిన ఇంటిని మ్యూజియంగా అభివృద్ధి చేస్తున్నారు. ఆయన వాడిన వస్తువులు, ఆయన ఛాయాచిత్రాలు ఇందులో ఉంటాయి. ఈ ప్రాజెక్టుకు రూ.11 కోట్లు ఖర్చవుతాయని అంచనా వేస్తున్నారు. తాజాగా ప్రభుత్వం రూ.7 కోట్లు కేటాయించింది.
మహిళా ఇన్నోవేషన్ బలోపేతమే లక్ష్యంగా ఏ రెండు రాష్ట్రాల మధ్య ఒప్పందం కుదిరింది?
దేశంలో మహిళా ఇన్నోవేషన్ బలోపేతమే లక్ష్యంగా తెలంగాణకి చెందిన ‘వీ హబ్’, గుజరాత్‌కు చెందిన ‘ఐ హబ్’ల మధ్య పరస్పర అవగాహన ఒప్పందం కుదిరింది. జనవరి 16న వర్చువల్ విధానంలో జరిగిన ఈ ఒప్పంద కార్యక్రమంలో తెలంగాణ ఐటీ, పరిశ్రమల శాఖ మంత్రి కె.తారక రామారావు, గుజరాత్ విద్యా శాఖ మంత్రి భూపేంద్ర సిన్హా చుడాసమ, మహిళా, శిశు సంక్షేమ శాఖ మంత్రి విభావరి బెన్ దవే పాల్గొన్నారు. ఒప్పందంలో భాగంగా రెండు రాష్ట్రాల్లో ఎంపిక చేసిన 240 స్టార్టప్‌లకు అన్ని విధాల చేయూత అందిస్తారు.
తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని మహిళా ఔత్సాహిక పారిశ్రామికవేత్తలకు ప్రోత్సహించేందుకు ఉద్దేశించిన వీ హబ్ (ఉమెన్ ఎంటర్‌ప్రెన్యూర్ హబ్-WE HUB) కార్యక్రమం 2018, మార్చి 8న ప్రారంభమైంది.

ఏపీలోని ఏ జిల్లాలో స్టీల్ క్లస్టర్ ఏర్పాటుకు కేంద్రం ఆమోదం తెలిపింది?
ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని విశాఖపట్నం జిల్లాలో భారీ స్టీల్ క్లస్టర్‌ను ఏర్పాటుకు కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆమోదం తెలిపింది. ఈ విషయాన్ని ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పరిశ్రమలశాఖ డెరైక్టర్ జవ్వాది సుబ్రమణ్యం జనవరి 13న తెలిపారు. కేంద్ర ప్రభుత్వం చేపడుతున్న పూర్ణోదయ ప్రాజెక్టు కింద విశాఖ నగరం సమీపంలో పూడిమడక వద్ద సుమారు వెయి్య ఎకరాల్లో స్టీల్ క్లస్టర్‌ను ఏర్పాటు చేయడానికి రాష్ట్ర ప్రతిపాదనలకు కేంద్రం ఆమోదం తెలిపిందని పేర్కొన్నారు. తయారీ వ్యయాన్ని తగ్గించడం ద్వారా ఎగుమతి అవకాశాలను పెంచుకునే లక్ష్యంతో ఈ స్టీల్ క్లస్టర్ ఏర్పాటు కానుంది.
మరోవైపు అనంతపురంలో అపెరల్ పార్కు, చిత్తూరు జిల్లా నగరిలో టెక్స్‌టైల్ పార్కులతో పాటు ఫుడ్ ప్రాసెసింగ్, ఆటో, ఏరోస్పేస్, ఇంజనీరింగ్ వంటి పదిరంగాల్లో థీమ్ ఆధారిత పార్కులను అభివృద్ధి చేయడానికి కేంద్రం సూత్రప్రాయ అంగీకారం తెలిపింది.
బయో ఏషియా-2021 సదస్సు థీమ్ ఏమిటి?
2021, ఫిబ్రవరి 22, 23 తేదీల్లో బయో ఏషియా 18వ వార్షిక సదస్సు జరగనుంది. వర్చువల్ విధానంలో జరిగే ఈ సదస్సు పోస్టర్, లోగోను జనవరి 18న హైదరాబాద్‌లో తెలంగాణ రాష్ట్ర ఐటీ, పరిశ్రమల శాఖ మంత్రి కె.తారక రామారావు ఆవిష్కరించారు. లైఫ్ సెన్సైస్ రంగానికి తెలంగాణలో ఉన్న అవకాశాలు, సవాళ్లు, పరిష్కారాలను చర్చించేందుకు తెలంగాణ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ‘బయో ఏషియా’వార్షిక సదస్సును నిర్వహిస్తోంది.
బయో ఏషియా-2021 సదస్సు థీమ్: మూవ్ ది నీడిల్
ముఖ్యాంశాలు...

• 18వ బయో ఏషియా వార్షిక సదస్సు ఎజెండా కోవిడ్- 19 కేంద్రంగా ఉండనుంది.
• తెలంగాణ రాష్ట్ర లైఫ్ సెన్సైస్ సలహామండలి ఆధ్వర్యంలో ఈ సదస్సు జరుగుతుంది.
• ప్రస్తుతం బయో ఏషియా సీఈఓగా శక్తి నాగప్పన్ ఉన్నారు.
• సుమారు 50 దేశాలకు చెందిన 1500 మంది నిపుణులు సదస్సులో పాల్గొననున్నారు.
• కరోనా నేపథ్యంలో సదస్సును తొలిసారిగా వర్చువల్ విధానంలో నిర్వహించనున్నారు.

ఏపీ పోలీస్ తొలి డ్యూటీ మీట్ ఏ నగరంలో జరిగింది?
రాష్ట్ర విభజన తర్వాత ఆంధ్రప్రదేశ్ పోలీస్ తొలి డ్యూటీ మీట్ చిత్తూరు జిల్లాలోని తిరుపతి నగరంలో జరిగింది. తిరుపతి ఎమ్మార్ పల్లి ఏఆర్ గ్రౌండ్‌లో జనవరి 4 నుంచి 7వ తేదీ వరకు జరిగిన ఈ కార్యక్రమాన్ని ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి తాడేపల్లిలోని తన క్యాంపు ఆఫీసు నుంచి వర్చువల్ విధానంలో జనవరి 4న ప్రారంభించారు. ఏపీ డీజీపీ డి.గౌతమ్ సవాంగ్ పర్యవేక్షణలో జరిగిన ఈ మీట్‌లో 13 జిల్లాల నుంచి 200 మంది పోలీస్ ప్రతినిధులు పాల్గొన్నారు.
డ్యూటీ మీట్‌లో భాగంగా... క్రీడలు, ప్రతిభా పాటవాల ప్రదర్శనలతో పాటు ప్రత్యేకంగా సాంకేతికత, నేరాల తీరు, దర్యాప్తు తదితర నైపుణ్యాలపై అవగాహన కల్పించేలా సింపోజియంలు ఏర్పాటు చేశారు. సైబర్ సేఫ్టీ, మహిళల రక్షణ వంటి అనేక కీలక విషయాలను తెలుసుకోవడానికి డ్యూటీ మీట్ వేదికై ంది. మహిళా భద్రతకు సంబంధించి పోలీస్ శాఖ, } పద్మావతి మహిళా విశ్వవిద్యాలయం మధ్య అవగాహన ఒప్పందం(ఎంవోయూ) కుదిరింది.

కేంబ్రిడ్జ్ యూనివర్సిటీతో ఒప్పందం చేసుకున్న రాష్ట్ర ప్రభుత్వం?
ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లో విద్యా ప్రమాణాలను పెంపొందించేందుకు బ్రిటన్‌లోని ప్రఖ్యాత కేంబ్రిడ్జ్ యూనివర్సిటీతో ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఒప్పందం చేసుకుంది. ఈ మేరకు ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి సమక్షంలో రాష్ట్ర పురపాలక శాఖ డెరైక్టర్-కమిషనర్ విజయ్‌కుమార్, కేంబ్రిడ్‌‌జ విశ్వవిద్యాలయం దక్షిణాసియా రీజనల్ డెరైక్టర్ టీకే అరుణాచలం జనవరి 7న అమరావతిలో ఒప్పంద పత్రాలు మార్చుకున్నారు. ఒప్పందంలో భాగంగా... రాష్ట్రంలోని అన్ని జిల్లా కేంద్రాలతోపాటు పులివెందులలో ఇంగ్లిష్ ల్యాబ్‌లు, మరో మూడు కేంద్రాల్లో డిజిటల్ స్టూడియోలను కేంబ్రిడ్జ్ వర్సిటీ నెలకొల్పనుంది.

రహదారుల అభివృద్ధి కోసం ఎన్‌డీబీతో ఒప్పందం చేసుకున్న రాష్ట్రం?
ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో రాష్ట్ర, జిల్లా రహదారుల అభివృద్ధికి సంబంధించి రూ.472 కోట్ల విలువైన రెండు ప్రాజెక్టుల కోసం... న్యూ డెవలప్‌మెంట్ బ్యాంకు (ఎన్‌డీబీ)తో కేంద్ర, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు జనవరి 6న రుణ ఒప్పందం చేసుకున్నాయి.

రాష్ట్రంలో తొలి పశువుల హాస్టల్ ఎక్కడ ప్రారంభమైంది?
తెలంగాణ రాష్ట్రంలో తొలి పశువుల హాస్టల్ సిద్దిపేట జిల్లా పొన్నాల గ్రామంలో ప్రారంభమైంది. రూ.2 కోట్ల వ్యయంతో నిర్మించిన ఈ హాస్టల్‌ను జనవరి 8న తెలంగాణ రాష్ట్ర ఆర్థిక మంత్రి హరీశ్‌రావు ప్రారంభించారు. వ్యవసాయంతోపాటు, వ్యవసాయ అనుబంధ పాడి పరిశ్రమను కూడా అభివృద్ధి చేస్తే చిన్న, సన్నకారు రైతులు ఆర్థికంగా పరిపుష్టిని సాధిస్తారని ఈ సందర్భంగా మంత్రి పేర్కొన్నారు.
సెంట్రీలుగా మహిళలు...
పోలీసుస్టేషన్లు, ఏసీపీ, డీసీపీ కార్యాలయాలతో పాటు పోలీసు కమిషనరేట్‌కూ నిత్యం పహారా అవసరం. ఈ విధులు నిర్వర్తించే వారినే పోలీసు పరిభాషలో సెంట్రీలని అంటారు. ఇప్పటివరకు పురుష కానిస్టేబుళ్లే సెంట్రీలుగా ఉండేవారు. అయితే తెలంగాణలోనే తొలిసారిగా హైదరాబాద్ కమిషనరేట్ అధికారులు.. ఈ విధుల్లో మహిళల్నీ వినియోగించుకోవాలని నిర్ణయించారు. మొదట బషీర్‌బాగ్‌లోని కమిషనర్ కార్యాలయంలో ఉమెన్ సెంట్రీలను ఏర్పాటుచేశారు.

సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ మెగా క్లస్టర్ ప్రారంభం
హైదరాబాద్ నగరంలో సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ మెగా క్లస్టర్ ప్రారంభమైంది. రీసెర్చ్ అండ్ ఇన్నోవేషన్ సర్కిల్ ఆఫ్ హైదరాబాద్(రిచ్) ఆధ్వర్యంలో నడిచే ఈ క్టస్టర్‌ను జనవరి 8న తెలంగాణ రాష్ట్ర ఐటీ, పరిశ్రమల శాఖ మంత్రి కె. తారక రామారావు వర్చువల్ విధానంలో ప్రారంభించారు. వచ్చే ఐదు నుంచి ఏడేళ్లలో రాష్ట్రంలో 5 పెద్ద కంపెనీలను ఏర్పాటు చేయడం ద్వారా సంపదతోపాటు లక్ష ఉద్యోగాలు సృష్టించడంపై దృష్టి సారించామని మంత్రి పేర్కొన్నారు.
పీఎం స్టియాక్...
దేశంలో శాస్త్ర పరిశోధన, ఆవిష్కరణలకు ఊతమిచ్చే ఉద్దేశంతో ప్రధానమంత్రి శాస్త్ర, సాంకేతిక ఆవిష్కరణల సలహామండలి(పీఎం స్టియాక్) నిర్ణయం మేరకు హైదరాబాద్‌లో సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ క్లస్టర్‌ను ఏర్పాటు చేయాలని నిర్ణయించారు. ఈ విషయాన్ని కేంద్ర ప్రభుత్వ శాస్త్రీయ ముఖ్య సలహాదారు ప్రొఫెసర్ కె.విజయ రాఘవన్ తెలిపారు. శాస్త్ర సాంకేతిక రంగాల్లో విశేష కృషి చేస్తున్న నాలుగు నగరాల్లో ఈ క్లస్టర్లను ఏర్పాటు చేయాలని నిర్ణయించగా హైదరాబాద్, బెంగుళూరు, ఢిల్లీ, పుణే ఈ జాబితాలో ఉన్నాయి.

ఆలయాల పునః నిర్మాణానికి శంకుస్థాపన
కృష్ణా జిల్లా విజయవాడలో గతంలో కూల్చి వేసిన తొమ్మిది ఆలయాల పునః నిర్మాణానికి ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం జనవరి 9న శంకుస్థాపన చేసింది. ఇందుకు సంబంధించి రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి భూమి పూజ చేశారు. దీంతో పాటు ఇంద్రకీలాద్రి కొండపై ఉన్న శ్రీదుర్గ మల్లేశ్వరస్వామి ఆలయ అభివృద్ధి, విస్తరణకు రూ.77 కోట్లతో రాష్ట్ర ప్రభుత్వం కొత్తగా చేపట్టనున్న 8 పనులకూ భూమి పూజ నిర్వహించారు. ప్రకాశం బ్యారేజీ సమీపంలో దాదాపు రూ.1.79 కోట్లతో తొమ్మిది ఆలయాలను పునః నిర్మిస్తున్నారు.
పంచాయతీ ఎన్నికలు...
ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో గ్రామ పంచాయతీ ఎన్నికలను నాలుగు దశల్లో నిర్వహించేందుకు రాష్ట్ర ఎన్నికల కమిషనర్(ఎస్‌ఈసీ) నిమ్మగడ్డ రమేష్‌కుమార్ జనవరి 8న షెడ్యూల్ జారీ చేశారు. 2021, జనవరి 23 నుంచి ఫిబ్రవరి 17 మధ్య నాలుగు దశల్లో పంచాయతీ ఎన్నికలు జరుగుతాయని నిమ్మగడ్డ తెలిపారు.

అమ్మఒడి పథకం రెండో విడత ఎక్కడ ప్రారంభమైంది?
ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో పేద కుటుంబాలకు చెందిన విద్యార్థుల తల్లులకు లేదా సంరక్షకులకు ఆర్థికంగా భరోసా ఇచ్చేందుకు ఉద్దేశించిన ‘జగనన్న అమ్మఒడి’ పథకం కింద రెండో ఏడాది నగదు జమ కార్యక్రమం ప్రారంభమైంది. నెల్లూరులోని శ్రీవేణుగోపాలస్వామి కళాశాల ప్రాంగణంలో జనవరి 9న నిర్వహించిన కార్యక్రమంలో రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి నగదు జమ కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించారు. అనంతరం ప్రజలనుద్దేశించి ప్రసంగించారు.
పథకం-ముఖ్యాంశాలు

• అమ్మఒడి పథకం కింద విద్యార్థుల తల్లులకు లేదా సంరక్షకులకు ఏటా రూ.15 వేల చొప్పున ఆర్థిక సాయం చేస్తారు.
• అన్ని గుర్తింపు పొందిన ప్రభుత్వ, ఎయిడెడ్, ప్రైవేటు పాఠశాలలు, ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాలలు, ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాలలు, గురుకుల పాఠశాలలు, కళాశాలల్లో ఒకటో తరగతి నుంచి ఇంటర్ వరకు పేద కుటుంబాలకు చెందిన విద్యార్థుల తల్లులకు లేదా సంరక్షకులకు ఈ పథకం వర్తిస్తుంది.
• ఈ పథకంలో విద్యార్థికి 75 శాతం హాజరు తప్పనిసరిగా ఉండాలి.
• 2020, జనవరి 9న చిత్తూరులో తొలిసారిగా ఈ పథకం ప్రారంభమైంది. ముఖ్యమంత్రి వైయస్ జగన్ ఈ పథకాన్ని ప్రారంభించారు.

సీఎం ప్రసంగం-ముఖ్యాంశాలు

• 2022 ఏడాది నుంచి అమ్మ ఒడి కింద నగదుకు బదులుగా తల్లులు కోరుకుంటే ల్యాప్‌టాప్‌లు ఇస్తాం. 9 నుంచి 12 తరగతుల విద్యార్థులకు దీన్ని వర్తింపచేస్తాం.
• 42.33 లక్షల మంది పేద తల్లులకు 2020 ఏడాది రూ.6,400 కోట్లు ఇచ్చాం. 2021 సంవత్సరం 44.48 లక్షల మంది అక్కచెల్లెమ్మలకు రూ.6,673 కోట్లు అమ్మఒడి కింద ఇస్తున్నాం.
• 2020 ఏడాది అమ్మఒడి కింద 82 లక్షల మంది పిల్లలకు లాభం కలిగితే ఈ ఏడాది 84 లక్షల మందికి ప్రయోజనం చేకూరుతోంది.
• ప్రభుత్వ స్కూళ్లలో గతంలో దాదాపు 38 లక్షల మంది విద్యార్థులుంటే ఇప్పుడు 42 లక్షల మంది ఉన్నారు.
• పిల్లలు, మహిళా టీచర్లు ఎదుర్కొంటున్న ఇబ్బందులను తొలగించేందుకు ప్రతి ప్రభుత్వ పాఠశాల, కళాశాలల్లో టాయిలెట్లను నిర్మించడమే కాకుండా నిర్వహణ కోసం అమ్మ ఒడిలో ఇచ్చే రూ.15 వేలల్లో రూ.1,000 మినహాయిస్తున్నాం.

బొగ్గుగనుల మంత్రిత్వశాఖతో ఏపీఎండీసీ ఒప్పందం
జార్ఖండ్ రాష్ట్రంలోని అరుదైన కుకింగ్ కోల్ బ్లాక్ (బ్రహ్మదిహ కోల్ బ్లాక్)ను ఆంధ్రప్రదేశ్ ఖనిజాభివృద్ధి సంస్థ (ఏపీఎండీసీ) కైవసం చేసుకుంది. బిడ్డింగ్‌లో ఏపీఎండీసీ ఎల్1గా నిలవడంతో ఆ బొగ్గు క్షేత్రాన్ని ఏపీఎండీసీకి అప్పగించారు. ఈ మేరకు జనవరి 11న ఢిల్లీలో కేంద్ర బొగ్గుగనుల మంత్రిత్వశాఖ - ఏపీఎండీసీ మధ్య ఒప్పందం కుదిరింది.
అత్యంత నాణ్యమైన, అరుదైన బొగ్గు

• జార్ఖండ్‌లోని గిరిడీ కోల్ ఫీల్డ్స్‌లో అత్యంత నాణ్యమైన, అరుదైన ఎస్1 రకం కుకింగ్ కోల్ ఉంది.
• దేశంలో వినియోగమయ్యే ఎస్1 రకం బొగ్గులో 1.5 శాతం మాత్రమే ఇక్కడ ఉత్పత్తి అవుతోంది. మిగిలిన 98.5 శాతం విదేశాల నుంచి దిగుమతి అవుతోంది.
• ఉక్కు కర్మాగారాల్లో బ్లాస్ట్ ఫర్నేస్ (ఉక్కును కరిగించడం) కోసం దీనిని వినియోగిస్తారు.

ఏపీఎండీసీకి 48.25 శాతం...
ఏపీఎండీసీకి లభించిన బహ్మదిహ బోగ్గు గనిలో 25 లక్షల టన్నుల బొగ్గు నిక్షేపాలున్నట్లు అంచనా.

• బ్రహ్మదిహ క్షేత్రంలో తవ్వే బొగ్గు అమ్మకం ధరలో 41.75 శాతం జార్ఖండ్ రాష్ట్రానికి ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది. మిగతా 48.25 శాతం ఏపీఎండీసీదన్నమాట. - బ్రహ్మదిహ బొగ్గు గనిని పొందడంవల్ల ఏపీఎండీసీకి రూ.250 నుంచి రూ.350 కోట్ల వరకు నికర రాబడి వస్తుందని అధికారుల అంచనా.

మాస్ మ్యూచువల్ కెపబిలిటీ సెంటర్ ఎక్కడ ఏర్పాటు కానుంది?
అమెరికాకు చెందిన ప్రముఖ జీవిత బీమా, ఆర్థిక సేవల సంస్థ... మసాచుసెట్స్ మ్యూచువల్ ఇన్సూరెన్స్ (మాస్ మ్యూచువల్) కంపెనీ తమ అంతర్జాతీయ సామర్థ్య కేంద్రం (గ్లోబల్ కెపబిలిటీ సెంటర్)ను హైదరాబాద్ నగరంలో ఏర్పాటు చేయనుంది. రూ.1,000 కోట్ల పెట్టుబడులతో కంపెనీ తమ సెంటర్‌ను నెలకొల్పనుందని తెలంగాణ రాష్ట్ర పరిశ్రమలు, ఐటీశాఖ మంత్రి కె.తారకరామారావు జనవరి 11న ప్రకటించారు. 1851లో మాస్ మ్యూచువల్ కంపెనీ ఏర్పాటైంది.
జీసీసీలు ఏం చేస్తాయి?

• గ్లోబల్ కెపబిలిటీ సెంటర్ (జీసీసీ)లు నిపుణులైన ఉద్యోగులను, అత్యుత్తమ మౌలిక సదుపాయాలను ఒకేచోట కేంద్రీకృతం చేసి తమ వినియోగదారులకు మెరుగైన సేవలు అందిస్తాయి.
• బ్యాక్ ఆఫీసు సేవలు, కార్పొరేట్ వ్యాపార మద్దతు కార్యకలాపాలు, కాల్ సెంటర్ల సేవలు ఇక్కడి నుంచి కొనసాగిస్తాయి.
• ఐటీ సేవల విషయానికి వస్తే... యాప్‌ల అభివృద్ధి, నిర్వహణ, రిమోట్ ఐటీ ఇన్ఫ్రాస్ట్రక్చర్, హెల్ప్ డెస్క్‌లు ఈ అంతర్జాతీయ సామర్థ్య కేంద్రాల నుంచే నిర్వహిస్తారు.

ఏపీలో తొలి ఐటీ నైపుణ్య శిక్షణా కేంద్రం ఎక్కడ ప్రారంభమైంది?
ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో తొలి ఐటీ నైపుణ్య శిక్షణా కేంద్రం విజయవాడ ఆంధ్ర లయోలా ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇంజనీరింగ్ అండ్ టెక్నాలజీలో ప్రారంభమైంది. ఈ కేంద్రాన్ని ఏపీ స్కిల్ డెవలప్‌మెంట్ కార్పొరేషన్ (ఏపీఎస్‌ఎస్‌డీసీ) ఎంసీ సీఈవో ఆర్జా శ్రీకాంత్ జనవరి 7న ప్రారంభించారు. ఈ కేంద్ర ఏర్పాటు కోసం ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ అసోసియేషన్ ఆఫ్ ఆంధ్రప్రదేశ్(ఐట్యాప్)తో ఏపీఎస్‌ఎస్‌డీసీ ఒప్పందం కుదుర్చుకుంది. ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ రంగానికి అవసరమైన నైపుణ్యం కలిగిన మానవ వనరులను అందించేందుకు ఈ కేంద్రం ఏర్పాటైంది.

డిజాస్టర్ రెస్సాన్స్, ఎమర్జెన్సీ రెస్పాన్స్ వాహనాలు ప్రారంభం
ఏపీ అగ్నిమాపక, విపత్తుల నిర్వహణ శాఖతోపాటు పోలీస్ శాఖకు సమకూర్చిన 14 డిజాస్టర్ రెస్సాన్స్, 36 ఎమర్జెన్సీ రెస్పాన్స్ వాహనాలు డిసెంబర్ 31న ప్రారంభమయ్యియి. గుంటూరు జిల్లా మంగళగిరిలోని ఏపీఎస్‌పీ 6వ బెటాలియన్ గ్రౌండ్‌లోని వాహనాలను ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ జగన్‌మోహన్ రెడ్డి తన క్యాంపు కార్యాలయం నుంచి వర్చువల్ విధానంలో జెండా ఊపి ప్రారంభించారు.
కార్యక్రమంలో పాల్గొన్న ఆంధ్రప్రదేశ్ డీజీపీ గౌతమ్ సవాంగ్ మాట్లాడుతూ... అత్యాధునిక సౌకర్యాలు కలిగిన ఈ వాహనాలు దేశంలో ముంబై తర్వాత మన రాష్ట్రంలోనే అందుబాటులోకి వచ్చాయన్నారు. విపత్తు నిర్వహణ, అత్యవసర సేవల కోసం ప్రభుత్వం ఈ వాహనాలను అందించిందన్నారు. కంట్రోల్ రూమ్ నుంచి ఘటనా స్థలిని ఈ వాహనాల ద్వారా వీక్షించొచ్చని పేర్కొన్నారు.

ఏఐ రంగంలో తెలంగాణ సాధించిన ప్రగతిపై రూపొందించిన నివేదిక?
ఆధునిక ఐటీ సాంకేతికతలో భాగమైన కృత్రిమ మేధస్సు(ఏఐ) రంగంలో తెలంగాణ రాష్ట్రం 2020 ఏడాది సాధించిన విజయాలతో కూడిన ‘తెలంగాణాస్ ఇయర్ ఆఫ్ ఏఐ-2020 అండ్ బియాండ్’ అనే నివేదికను తెలంగాణ రాష్ట్ర ఐటీ, పరిశ్రమల శాఖ మంత్రి కె. తారక రామారావు జనవరి 2న హైదరాబాద్‌లో విడుదల చేశారు. రాష్ట్రంలో ఏఐ విధానం అమలును వేగవంతం చేసేందుకు ‘తెలంగాణ ఏఐ మిషన్’(టీ-ఎయిమ్)ను ఏర్పాటు చేశామని మంత్రి కేటీఆర్ తెలిపారు.
నివేదికలోని ముఖ్యాంశాలు...

• ఏఐ రంగంలో తెలంగాణను అగ్రస్థానంలో నిలిపేందుకు 2020, జనవరి 2న రాష్ట్ర ప్రభుత్వం 2020ని ‘ఇయర్ ఆఫ్ ది ఏఐ’గా ప్రకటించింది.
• ‘ఏఐ ఫ్రేమ్‌వర్క్’ ఆచరణలోకి తెచ్చేందుకు నాస్కామ్ భాగస్వామ్యంతో ‘తెలంగాణ ఏఐ మిషన్’(టి ఎయిమ్) ఏర్పాటు చేసి ఆరు అంచెల వ్యూహాన్ని ప్రభుత్వం రూపొందించింది.
• ఆరోగ్య, రవాణా రంగాలపై దృష్టి కేంద్రీకరించేందుకు ఇంటెల్, ట్రిపుల్ ఐటీ (హైదరాబాద్), పబ్లిక్ హెల్త్ ఫౌండేషన్ ఆఫ్ ఇండియా సహ భాగస్వామ్యంతో ‘ఏఐ పరిశోధన కేంద్రం’ఏర్పాటైంది.
• వ్యవసాయ, న్యాయ రంగాలపై ప్రాథమికంగా దృష్టి సారించేందుకు సెంటర్ ఫర్ ఫోర్ట్ ఇండస్ట్రియల్ రివల్యూషన్, వరల్డ్ ఎకనామిక్ ఫోరం సహకారంతో ‘సెంటర్ ఫర్ రెస్పాన్సిబుల్ డిప్లాయ్‌మెంట్ ఆఫ్ ఎమర్జింగ్ టెక్నాలజీస్(క్రెడెట్)’ ఏర్పాటైంది.
• -వరల్డ్ ఎకనామిక్ ఫోరం సాయంతో ‘ఏఐ4ఏఐ’, అగ్రిటెక్ ఇన్నోవేషన్ పైలట్స్, అగ్రిడేటా హబ్, డ్రోన్ల ద్వారా క్రిమి సంహారకాల పిచికారీ వంటి కార్యక్రమాలు నిర్వహించింది.
• రాష్ట్రంలో ఏఐ వాతావరణాన్ని పెంపొందించేందుకు ఇంటెల్, ఎన్‌విడియా, వరల్డ్ ఎకనామిక్ ఫోరం, నాస్కామ్, ఐఐటీ వంటి సంస్థలతో భాగస్వామ్యం కుదుర్చుకుంది.
• జయశంకర్ వ్యవసాయ విశ్వవిద్యాలయం సహకారంతో ఆవిష్కర్తల కోసం అగ్రి డేటా హబ్‌ను నెలకొల్పింది.

ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో తొలి డీశాలినేషన్ ప్లాంట్ ఎక్కడ ఏర్పాటు కానుంది?
ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని పారిశ్రామిక అవసరాలకు సముద్రపు నీటిని శుద్ధి (డీశాలినేషన్) చేసి వినియోగించుకోవాలని రాష్ట్ర ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది. ఇందులో భాగంగా రాష్ట్రంలో తొలి డీశాలినేషన్ ప్లాంట్‌ను నెల్లూరు జిల్లాలోని కృష్ణపట్నం మెగా లెదర్ క్లస్టర్లో ఏర్పాటు చేయడానికి ప్రణాళికలు సిద్ధం చేసింది. భూగర్భజలాలు కాకుండా పూర్తిగా సముద్రపు నీటినే వినియోగించే విధంగా ఈ ప్రాజెక్టుకు రూపకల్పన చేశారు.
536.88 ఎకరాల్లో అభివృద్ధి చేస్తున్న ఈ మెగా లెదర్ క్లస్టర్‌కు రోజుకు 10.5 మిలియన్ లీటర్ల నీరు అవసరమవుతుందని అంచనా. ఇందుకోసం రోజుకు 90 మిలియన్ లీటర్లకు పైగా సముద్రపు నీటిని శుద్ధిచేయాల్సి ఉంటుంది. ఇలా శుద్ధి చేయగా వచ్చిన మంచినీటిని వినియోగించి మిగిలిన నీటిని సముద్రంలోకి వదిలేస్తారు.
ఇజ్రాయెల్‌తో ఒప్పందం
ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో డీశాలినేషన్ విధానంలో సముద్రపు నీటిని వినియోగించుకునేందుకు సాంకేతిక పరిజ్ఞానం అందించేలా ఇజ్రాయేల్‌కు చెందిన ఐడీఈ టెక్నాలజీస్‌తో రాష్ట్ర ప్రభుత్వం 2020, ఫిబ్రవరిలో ఒప్పందం కుదుర్చుకుంది.

షీ క్యాబ్స్ కార్యక్రమం ఏ జిల్లాలో ప్రారంభమైంది?
మహిళలకు షీ క్యాబ్స్ పేరుతో అద్దెకు నడిపి ఉపాధి పొందడానికి కార్లను అందజేసే కార్యక్రమం తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని సంగారెడ్డి జిల్లాలో పెలైట్ ప్రాజెక్టుగా జనవరి 4న ప్రారంభమైంది. తెలంగాణ ఆర్థిక శాఖ మంత్రి తన్నీరు హరీశ్ రావు ఈ పథకాన్ని ప్రారంభించారు. ఈ పథకానికి ఎంపికైన 18 మందికి డ్రైవింగ్‌లో శిక్షణ ఇప్పించి లెసైన్సులు ఇచ్చారు. క్యాబ్ డ్రైవర్స్ ఆత్మరక్షణకు పెప్పర్ స్ప్రే, సెల్‌ఫోన్, జియో లొకేషన్ సౌకర్యం కల్పించారు. ఈ పథకం విజయవంతమైతే రాష్ట్రంలోని ఇతర జిల్లాల్లో కూడా దీనిని అమలు చేయనున్నారు.
ఎన్‌జీఆర్‌ఐ శాస్త్రవేత్తకు యంగ్ సైంటిస్ట్ అవార్డు
హైదరాబాద్‌లోని సీఎస్‌ఐఆర్-ఎన్‌జీఆర్‌ఐ శాస్త్రవేత్త డా. శిబ్ శంకర్ గంగూలీ ‘నేషనల్ అకాడమీ ఆఫ్ సెన్సైస్ యంగ్ సైంటిస్టు ప్లాటినం జూబ్లీ అవారు’్డకు ఎంపికయ్యారు. భూగర్భశాస్త్ర, జియో ఫిజికల్ మెథడ్, ఆయిల్ ఫీల్డ్‌లో చేసిన పరిశోధనలకు గాను ఆయనకు ఈ అవార్డు దక్కింది.

దేశంలోనే తొలి మెడికల్ డివెజైస్ పార్కు ఏక్కడ ఏర్పాటైంది?
దేశంలోనే తొలి మెడికల్ డివెజైస్ పార్క్ తెలంగాణలోని సంగారెడ్డి జిల్లా సుల్తాన్‌పూర్‌లో ఏర్పాటైంది. వైద్య పరికరాల తయారీ కోసం అంతర్జాతీయ ప్రమాణాలతో తెలంగాణ ప్రభుత్వం ఈ మెడికల్ పార్క్‌ను ఏర్పాటు చేసింది. ఈ పార్క్ ఏర్పాటులో భాగంగా... 250 ఎకరాల్లో ఇప్పటికే మౌలిక వసతుల కల్పన పనులు పూర్తి కాగా, రెండో దశ పనులు కూడా పురోగతిలో ఉన్నాయి. సుమారు రూ.వేయి కోట్ల పెట్టుబడితో ఏర్పాటు చేసిన ఈ పార్క్ ద్వార 4 వేల మందికి ఉపాధి దక్కుతుందని అంచనా.

ఏపీ పోలీస్ తొలి డ్యూటీ మీట్ ఏ నగరంలో జరిగింది?
రాష్ట్ర విభజన తర్వాత ఆంధ్రప్రదేశ్ పోలీస్ తొలి డ్యూటీ మీట్ చిత్తూరు జిల్లాలోని తిరుపతి నగరంలో జరిగింది. తిరుపతి ఎమ్మార్ పల్లి ఏఆర్ గ్రౌండ్‌లో జనవరి 4 నుంచి 7వ తేదీ వరకు జరిగిన ఈ కార్యక్రమాన్ని ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి తాడేపల్లిలోని తన క్యాంపు ఆఫీసు నుంచి వర్చువల్ విధానంలో జనవరి 4న ప్రారంభించారు. ఏపీ డీజీపీ డి.గౌతమ్ సవాంగ్ పర్యవేక్షణలో జరిగిన ఈ మీట్‌లో 13 జిల్లాల నుంచి 200 మంది పోలీస్ ప్రతినిధులు పాల్గొన్నారు.
డ్యూటీ మీట్‌లో భాగంగా... క్రీడలు, ప్రతిభా పాటవాల ప్రదర్శనలతో పాటు ప్రత్యేకంగా సాంకేతికత, నేరాల తీరు, దర్యాప్తు తదితర నైపుణ్యాలపై అవగాహన కల్పించేలా సింపోజియంలు ఏర్పాటు చేశారు. సైబర్ సేఫ్టీ, మహిళల రక్షణ వంటి అనేక కీలక విషయాలను తెలుసుకోవడానికి డ్యూటీ మీట్ వేదికై ంది. మహిళా భద్రతకు సంబంధించి పోలీస్ శాఖ, } పద్మావతి మహిళా విశ్వవిద్యాలయం మధ్య అవగాహన ఒప్పందం(ఎంవోయూ) కుదిరింది.

కేంబ్రిడ్జ్ యూనివర్సిటీతో ఒప్పందం చేసుకున్న రాష్ట్ర ప్రభుత్వం?
ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లో విద్యా ప్రమాణాలను పెంపొందించేందుకు బ్రిటన్‌లోని ప్రఖ్యాత కేంబ్రిడ్జ్ యూనివర్సిటీతో ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఒప్పందం చేసుకుంది. ఈ మేరకు ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి సమక్షంలో రాష్ట్ర పురపాలక శాఖ డెరైక్టర్-కమిషనర్ విజయ్‌కుమార్, కేంబ్రిడ్‌‌జ విశ్వవిద్యాలయం దక్షిణాసియా రీజనల్ డెరైక్టర్ టీకే అరుణాచలం జనవరి 7న అమరావతిలో ఒప్పంద పత్రాలు మార్చుకున్నారు. ఒప్పందంలో భాగంగా... రాష్ట్రంలోని అన్ని జిల్లా కేంద్రాలతోపాటు పులివెందులలో ఇంగ్లిష్ ల్యాబ్‌లు, మరో మూడు కేంద్రాల్లో డిజిటల్ స్టూడియోలను కేంబ్రిడ్జ్ వర్సిటీ నెలకొల్పనుంది.
రహదారుల అభివృద్ధి కోసం ఎన్‌డీబీతో ఒప్పందం చేసుకున్న రాష్ట్రం?
ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో రాష్ట్ర, జిల్లా రహదారుల అభివృద్ధికి సంబంధించి రూ.472 కోట్ల విలువైన రెండు ప్రాజెక్టుల కోసం... న్యూ డెవలప్‌మెంట్ బ్యాంకు (ఎన్‌డీబీ)తో కేంద్ర, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు జనవరి 6న రుణ ఒప్పందం చేసుకున్నాయి.

జనవరి 2021 ఎకానమీ

జీడీపీ అంశంలో ప్రపంచంలోనే అగ్రస్థానంలో నిలిచిన కోఆపరేటివ్ సొసైటీ?
ఇంటర్నేషనల్ కోఆపరేటివ్ అలయన్స్ (ఐసీఏ)... 9వ వార్షిక వరల్డ్ కోఆపరేటివ్ మానిటర్ (డబ్ల్యూసీఎం) రిపోర్ట్-2020 ఎడిషన్ ర్యాంక్‌లను ప్రకటించింది. ఐసీఏ, యూరోపియన్ రీసెర్చ్ ఇనిస్టిట్యూట్ ఆన్ కోఆపరేటివ్ అండ్ సోషల్ ఎంటర్‌ప్రైజెస్ (యూరిస్) సంయుక్తంగా కలిసి జనవరి 21న ఒక వెబినార్‌లో ఈ ర్యాంకుల నివేదికను విడుదల చేశాయి. టర్నోవర్, తలసరి జీడీపీ రెండు విభాగాల్లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా 300 సహకార సంస్థలతో ర్యాంక్‌లను ప్రకటించారు. తలసరి స్థూల జాతీయోత్పత్తి (జీడీపీ) విభాగంలో... ఇండియన్ ఫార్మర్స్ ఫెర్టిలైజర్స్ కోఆపరేటివ్ (ఐఎఫ్‌ఎఫ్‌సీఓ- ఇఫ్కో) అగ్రస్థానంలో నిలిచింది. టర్నోవర్ పరంగా 65వ స్థానంలో నిలిచింది.
ఇఫ్కో గురించి...

• న్యూఢిల్లీ ప్రధాన కేంద్రంగా ఎరువుల తయారీ, విక్రయాల్లో ఇఫ్కో ఉంది.
• దేశవ్యాప్తంగా రైతులను భాగస్వామ్యం చేయడం, భారత సహకార ఉద్యమాన్ని బలోపేతం చేయడంలో ఇఫ్కో కృషి చేస్తోంది.
• 36 వేల మంది కో-ఆపరేటివ్ సభ్యులున్న ఇఫ్కో టర్నోవర్ దాదాపు 7 బిలియన్ డాలర్లుగా ఉంది.
• ప్రస్తుతం ఇఫ్కో ఎండీగా యూఎస్ అవస్తీ ఉన్నారు.

ప్రపంచ జీడీపీ 2030 నాటికి 140 ట్రిలియన్ డాలర్లు
ప్రపంచ స్థూల దేశీయోత్పత్తి(జీడీపీ) 2030 నాటికి 6.5 ట్రిలియన్ డాలర్లు పెరిగి 140 ట్రిలియన్‌లకు చేరుకునే అవకాశం ఉందని వరల్డ్ ఎకనమిక్ ఫోరం (డబ్ల్యూఈఎఫ్) తెలిపింది. నైపుణ్య రంగంలో భారీ పెట్టుబడులు ఇందుకు దోహదపడతాయని పేర్కొంది. అమెరికా, చైనా తర్వాత కేవలం భారత్‌లో 570 బిలియన్ డాలర్లు (రూ.40 లక్షల కోట్ల) జీడీపీ పురోగతి చోటుచేసుకుంటుందని వివరించింది. ఈ మేరకు జనవరి 25న ఒక నివేదికను విడుదల చేసింది.
ఆన్‌లైన్ దావోస్ అజెండా సమ్మిట్-2021 సందర్బంగా తాజా అధ్యయన నివేదికను డబ్ల్యూఈఎఫ్ విడుదల చేసింది. 2021, జనవరి 24 నుంచి 29 వరకు జరిగే ఈ దావోస్ ఆన్‌లైన్ సదస్సులో సుమారు 1,000 మంది పైగా ప్రపంచ దేశాల నేతలు, దిగ్గజ సంస్థల అధిపతులు, విద్యావేత్తలు పాల్గొంటున్నారు.

ఎన్‌సీఎల్‌ఏటీ నూతన బెంచ్ ఏ నగరంలో ప్రారంభమైంది?
నేషనల్ కంపెనీ అప్పీలేట్ లా ట్రిబ్యునల్ (ఎన్‌సీఎల్‌ఏటీ) చెన్నై బెంచ్ జనవరి 25న ప్రారంభమైంది. కేంద్ర ఆర్థిక, కార్పొరేట్ వ్యవహారాల శాఖ మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ న్యూఢిల్లీ నుంచి వర్చువల్ విధానంలో ఈ బ్రాంచీని ప్రారంభించారు. దక్షిణాది రాష్ట్రాల్లో కంపెనీల వివాదాల సత్వర పరిష్కారానికి చెన్నై బెంచ్ తోడ్పడనుంది. జైపూర్, కోల్‌కతా, కొచ్చి, ఇండోర్, అమరావతిలకు ఐదు కొత్త బెంచీలు ప్రకటించడంతో ఎన్‌సీఎల్‌టీ బెంచీల సంఖ్య 16కు చేరింది.

ఏపీఎస్‌బీబీ చైర్మన్‌గా నియమితులైన వ్యక్తి?
ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర జీవ వైవిధ్య మండలి (ఏపీఎస్‌బీబీ) చైర్మన్‌గా ఏవీ జోసెఫ్ నియమితులయ్యారు. జోసెఫ్ రాష్ట్ర ప్రధాన అటవీ సంరక్షణాధికారి (పీసీసీఎఫ్), రాష్ట్ర అటవీ దళాల అధిపతి (హెచ్‌ఓఎఫ్‌ఎఫ్)గా పనిచేసి రిటైర్ అయ్యారు. అలాగే పీసీసీఎఫ్‌గా రిటైర్ అయిన ఎస్‌కే కౌషిక్‌ను ఏపీఎస్‌బీబీ సభ్య కార్యదర్శిగా నియమిస్తూ ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం ఉత్తర్వులు జారీ చేసింది.

2021 ఏడాదిలో రెండంకెల్లో వృద్ధి సాధించే ఏకై క దేశం?
కరోనా సవాళ్లు విసురుతున్న తరుణంలోనూ భారత్ 2021లో రెండంకెల్లో 11.5 శాతం వృద్ధిని నమోదుచేసుకోనుందని అంతర్జాతీయ ద్రవ్యనిధి సంస్థ (ఐఎంఎఫ్) అంచనావేసింది. 2021 ఏడాది ప్రపంచ దేశాల్లో రెండంకెల్లో వృద్ధి సాధించే ఏకైక దేశంగా భారత్ ఉంటుందని పేర్కొంది. ఈ మేరకు జనవరి 26న వరల్డ్ ఎకనమిక్ అవుట్‌లుక్ నివేదికను విడుదల చేసింది.
నివేదికలోని ముఖ్యాంశాలు...

• వృద్ధి అంశంలో భారత్ తరువాతి స్థానాల్లో చైనా (8.1 శాతం), స్పెయిన్ (5.1 శాతం), ఫ్రాన్స్ (5.5 శాతం) ఉంటాయి.
• ప్రపంచం మొత్తంగా వృద్ధి 5.5 శాతంగా నమోదవుతుంది.
• 2020లో భారత్ 8 శాతం క్షీణ రేటు నమోదుచేసే అవకాశాలు ఉన్నప్పటికీ, 2021లో వృద్ధి గణనీయంగా పుంజుకుని 11.5 శాతంగా నమోదయ్యే వీలుంది. తద్వారా ప్రపంచంలోనే వేగవంతమైన వృద్ధి రేటును కలిగిన దేశం హోదాను భారత్ తిరిగి పొందుతుంది.
• 2020లో వృద్ధి సాధించే (2.3 శాతం) ఏకై క దిగ్గజ ఆర్థిక వ్యవస్థగా చైనా నిలవనుంది.
• 2022లో భారత్ వృద్ధి 6.8 శాతంగా ఉంటే, చైనా విషయంలో ఈ రేటు 5.6 శాతంగా ఉండనుంది.

ప్రపంచంలో అత్యంత విలువైన ఐటీ సర్వీసెస్ బ్రాండ్?
ప్రపంచంలో అత్యంత విలువైన, బలమైన ఐటీ సర్వీసెస్ బ్రాండ్‌గా యాక్సెంచర్ తన స్థానాన్ని కొనసాగిస్తోంది. యాక్సెంచర్ తర్వాత ఐబీఎం కంపెనీ రెండో స్థానంలో, భారత ఐటీ దిగ్గజం టాటా కన్సల్టెన్సీ సర్వీసెస్‌కు (టీసీఎస్) మూడో స్థానంలో నిలిచాయి. జనవరి 27న విడుదలైన బ్రాండ్ ఫైనాన్స్-2021 నివేదికలో ఈ విషయాలు వెల్లడయ్యాయి.
నివేదికలోని ముఖ్యాంశాలు...

• యాక్సెంచర్ బ్రాండ్ వాల్యూ 26 బిలియన్ డాలర్లుగా, ఐబీఎం బ్రాండ్ విలువ 16.1 బిలియన్ డాలర్లుగా ఉంది.
• టీసీఎస్ బ్రాండ్ విలువ 2020తో పోలిస్తే 2021లో 1.4 బిలియన్ డాలర్లు ఎగసి 14.9 బిలియన్ డాలర్లకు చేరింది.
• నాలుగో స్థానంలో ఉన్న ఇన్ఫోసిస్ బ్రాండ్ విలువ 19 శాతం అధికమై 8.4 బిలియన్ డాలర్లుగా ఉంది.
• జాబితాలో హెచ్‌సీఎల్-7, విప్రో-9, టెక్ మహీంద్రా-15వ స్థానానికి చేరాయి.
• మొత్తంగా టాప్-10లో భారత్ నుంచి టీసీఎస్, ఇన్ఫోసిస్, హెచ్‌సీఎల్, విప్రో చోటు దక్కించుకున్నాయి.

వికీపీడియాను నిర్వహిస్తోన్న సంస్థ పేరు?
ఆన్‌లైన్ సమాచార నిధి ‘వికీపీడియా’ భారత్ మార్కెట్ పట్ల దీర్ఘకాలిక దృష్టిని కలిగి ఉన్నట్టు ప్రకటించింది. స్థానిక భాషా అవసరాలను అందుకోవడం ద్వారా మరింత మంది యూజర్లను వికీపీడియా ప్లాట్‌పామ్‌పైకి తీసుకురావాలని అనుకుంటున్నట్టు వికీమీడియా ఫౌండేషన్ సీఈవో క్యాథరిన్ మహేర్ జనవరి 15న తెలిపారు. భారత్ తమకు ఐదో అతిపెద్ద మార్కెట్ అని, భారత్ నుంచి ప్రతీ నెలా 75 కోట్ల పేజీ వీక్షనలు నమోదవుతున్నట్టు చెప్పారు.
వికీపీడియాను లాభాపేక్ష లేని స్వచ్చంద సంస్థ అయిన వికీమీడియా ఫౌండేషన్ నిర్వహిస్తోంది. 2020 జనవరి 15తో వికీపీడియా 20 సంవత్సరాలను పూర్తి చేసుకుంది. జిమ్మీ వేల్స్, లారీ సాంగర్ అనే ఇద్దరు వ్యక్తులు దీనిని ప్రారంభించారు. ఇంటర్నెట్లో అతి పెద్ద వెబ్ సైట్లలో ఒకటిగా ప్రాచుర్యం వికీపీడియా... 300 భాషల్లో 5.5 కోట్లకు పైగా ఆర్టికల్స్‌ను, ఎటువంటి ప్రకటలు లేకుండా ఉచితంగా అందిస్తోంది. భారత్‌లో 24 భాషల్లో ఆర్టికల్స్ అందుబాటులో ఉన్నాయి.

ప్రపంచాభివృద్ధిలో భారత్ వాటా 15 శాతం: యూబీఎస్
2025-26 నాటికి ప్రపంచ ఆర్థికాభివృద్ధిలో భారత్ 15 శాతం వాటా పొందుతుందని చైనా ఇన్వెస్ట్‌మెంట్ బ్యాంక్ అండ్ బ్రోకరేజ్ దిగ్గజ సంస్థ- యూబీఎస్ సెక్యూరిటీస్ అంచనా వేసింది. ఈ మేరకు జనవరి 19న ఒక నివేదికను విడుదల చేసింది. అయితే ప్రపంచాభివృద్ధిలో భారత్ కలిగి ఉన్న ప్రస్తుత వాటా విషయం మాత్రం నివేదిక ప్రస్తావించలేదు.
నివేదికలోని ముఖ్యాంశాలు...

• తోటి వర్థమాన దేశాలతో పోల్చితే, ‘తయారీ’ వ్యయాల విషయంలో భారత్ తక్కువగా ఉంది.
• గ్లోబల్ సప్లై చైన్‌లో భారత్ వాటా ప్రస్తుతం దాదాపు జీరో. అయితే వచ్చే రెండేళ్లలో ఇది 20 నుంచి 30 శాతానికి చేరే అవకాశం ఉంది.
• 2021-22లో భారత్ ఆర్థికాభివృద్ధి 11.5 శాతంగా ఉంటుంది.
• 2019-20లో భారత్ ఆల్ టైమ్ హైలో 56 బిలియన్ డాలర్ల విదేశీ ప్రత్యేక్ష పెట్టుబడుల (ఎఫ్‌డీఐ)ను ఆకర్షించింది.
• కరోనా ప్రేరిత అంశాల వల్ల 2020-21లో భారత్ ఆకర్షించిన ఎఫ్‌డీఐలు 40 నుంచి 45 బిలియన్ డాలర్లకు పరిమితమయ్యాయి.
• 2025-26 నాటికి ఈ ఎఫ్‌డీఐల పరిమాణం 100 బిలియన్ డాలర్లను అధిగమిస్తుంది.

ఫియట్ క్రిస్లర్, పియాజియోల విలీనం
వాహన రంగంలోని రెండు దిగ్గజ కంపెనీలు ‘‘ఫియట్ క్రిస్లర్, పీఎస్‌ఏ పియాజియో’’ విలీనానికి ఆయా కంపెనీల వాటాదారులు జనవరి 4న ఆమోదాలు తెలిపారు. ఈ రెండు కంపెనీల విలీనంతో ఏర్పడే కంపెనీని ‘‘స్టెల్లాంటియస్’’ పేరుతో వ్యవహరిస్తారు. ఈ కంపెనీ వార్షిక కార్ల ఉత్పత్తి సామర్థ్యం 87 లక్షలు. ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద నాలుగో వాహన కంపెనీ ఇదే కానున్నది. టయోటా, ఫోక్స్‌వ్యాగన్, రెనాల్ట్-నిస్సాన్‌ల తర్వాతి స్థానం ఇక నుంచి స్టెల్లాంటియస్‌దే. ఈ కంపెనీకి సీఈఓగా పీఎస్‌ఏ పియాజియో సీఈఓ కార్లోస్ తవరెస్, చైర్మన్‌గా ఫియట్ క్రిస్లర్ చైర్మన్ జాన్ ఈల్‌కాన్‌లు వ్యవహరిస్తారు.

భారత జీడీపీ ఎంత శాతం క్షీణిస్తుందని ప్రపంచ బ్యాంకు తెలిపింది?
భారత జీడీపీ ప్రస్తుత ఆర్థిక సంవత్సరంలో (2020-21)లో మైనస్ 9.6 శాతం మేర క్షీణిస్తుందని ప్రపంచ బ్యాంకు ప్రకటించింది. ఈ మేరకు ‘‘అంతర్జాతీయ ఆర్థిక అవకాశాలు’’ పేరుతో జనవరి 5న ఒక నివేదికను విడుదల చేసింది. 2021లో భారత జీడీపీ 5.4 శాతానికి కోలుకుంటుందని ఆ నివేదికలో అంచనా వేసింది.

• ప్రపంచ బ్యాంకు ప్రధాన కార్యాలయం అమెరికా రాజధాని నగరం వాషింగ్టన్ డి.సి లో ఉంది.
• ప్రపంచ బ్యాంకు ప్రస్తుత అధ్యక్షుడిగా డేవిడ్ ఆర్. మాల్‌పాస్ ఉన్నారు.

జనవరి 2021 ద్వైపాక్షిక సంబంధాలు

భారత్, చైనా మధ్య 9వ విడత మిలటరీ చర్చలు ఎక్కడ జరిగాయి?
తూర్పు లద్దాఖ్‌లో భారత్, చైనాల మధ్య నెలకొన్న ఉద్రిక్తతల సడలింపు కోసం ఇరుదేశాల మిలటరీ అధికారుల మధ్య ఆర్మీ కమాండర్ స్థాయిలో 9వ విడత చర్చలు జరిగాయి. తూర్పు లద్దాఖ్‌లో వాస్తవాధీన రేఖకు ఆవలివైపు(చైనా వైపు) మోల్దో సరిహద్దు పాయింట్ వద్ద జనవరి 24న ఈ చర్చలు జరిగాయి. చర్చల్లో భారత ప్రతినిధి బృందానికి 14 కార్ప్స్ కమాండర్ లెఫ్ట్‌నెంట్ జనరల్ పీజీకే మెనన్, చైనా ప్రతినిధులకు దక్షిణ జిన్‌జియాంగ్ మిలటరీ డిస్ట్రిక్ట్ చీఫ్ మేజర్ జనరల్ లియూ లిన్ సారథ్యం వహించారు. తూర్పు లద్దాఖ్‌లోని అన్ని వివాదాస్పద కేంద్రాల నుంచి బలగాల ఉపసంహరణ కొనసాగాలన్న అంశంపై ఇరుదేశాల ప్రతినిధులు చర్చించారు. 2020, నవంబర్ 6న ఇరు దేశాల మధ్య 8వ విడత చర్చలు జరిగాయి.
తూర్పు లద్దాఖ్‌లోని సరిహద్దుల్లో ఉన్న ఘర్షణాత్మక ప్రాంతాలకు కొత్తగా బలగాలను తరలించరాదన్న ఒప్పందాన్ని చైనా ఉల్లంఘించిందని భారత ఆర్మీ తెలిపింది. చైనా ప్రతిపాదన మేరకే 2020, సెప్టెంబర్ 21న జరిగిన 6వ విడత చర్చల సమయంలో ఈ ఒప్పందం కుదిరింది.

సిక్కిం సరిహద్దుల్లో భారత్, చైనా సైనికుల మధ్య ఘర్షణ
ఉత్తర సిక్కింలోని 16 వేల అడుగుల ఎత్తైన నాకు లా ప్రాంతంలో ఉన్న సరిహద్దుల్లో భారత్, చైనా సైనికుల మధ్య స్వల్ప ఘర్షణ చోటు చేసుకుంది. జనవరి 20న జరిగిన ఈ ఘర్షణ ఆలస్యంగా వెలుగు చూసింది. ఈ ఘర్షణల్లో 20 మంది చైనా సైనికులు, నలుగురు భారత జవాన్లు గాయపడ్డారని జనవరి 25న భారతీయ సైన్యం వెల్లడించింది. ఇరు దేశాల స్థానిక కమాండర్లు ఈ సమస్యను పరిష్కరించారని తెలిపింది. జనవరి 20న ఉత్తర సిక్కింలోని నాకు లా వద్ద వాస్తవాధీన రేఖను దాటి భారత భూభాగంలోకి వచ్చేందుకు చైనా సైనికులు ప్రయత్నించారు. భారత సైనికులు అడ్డుకోవడంతో గొడవ జరిగింది. దీనిపై తమ వద్ద సమాచారం లేదని చైనా పేర్కొంది.

భారత్ బయోటెక్‌తో ఒప్పందం చేసుకున్న బ్రిటన్ సంస్థ?
ఔషధ తయారీలో ఉన్న బ్రిటన్ సంస్థ జీఎస్‌కే(గ్లాక్సోస్మిత్‌క్లైన్)... మలేరియా వ్యాక్సిన్ల తయారీని భారత్‌లో చేపట్టనుంది. ఇందుకోసం వ్యాక్సిన్ల తయారీలో ఉన్న హైదరాబాద్ కంపెనీ భారత్ బయోటెక్‌తో ఒప్పందం చేసుకుంది. ఒప్పందంలో భాగంగా మలేరియా టీకా(ఆర్‌టీఎస్, ఎస్/ఏఎస్01) తయారీ సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని భారత్ బయోకు జీఎస్‌కే బదిలీ చేస్తుంది. అలాగే టీకా తయారీలో ఉపయోగించే సహాయ ఔషధాన్ని సరఫరా చేస్తుంది.
పైలట్ ప్రాజెక్టు కింద...
మలేరియా వ్యాక్సిన్ ఇంప్లిమెంటేషన్ ప్రోగ్రాంలో భాగంగా.. ప్రస్తుతం జీఎస్‌కే మలేరియా టీకాను ‘పాత్’ అనే యూఎస్‌కు చెందిన స్వచ్ఛంద సంస్థతో కలిసి ఘనా, కెన్యా, మలావి ప్రాంతాల్లోని ప్రజలకు పైలట్ ప్రాజెక్టు కింద ఒక కోటి డోసులను అందిస్తోంది.
మలేరియా వ్యాధి కారకము...
మలేరియా దోమల ద్వారా వ్యాపించే ఒక రోగం. మనిషి రక్తంలో పరాన్నజీవులు చేరినప్పుడు మలేరియా సోకుతుంది. ప్రపంచంలో ఏటా 500 మిలియన్ల జనాభా మలేరియా జ్వరాల బారిన పడి వారిలో 2.7 మిలియన్ల మంది మరణిస్తున్నారు. ‘ప్లాస్మోడియం(Plasmodium)’ అనే ప్రొటోజోవా పరాన్నజీవి మలేరియా వ్యాధి కారకము.

ఏ రాష్ట్రంలోని వివాదాస్పద ప్రాంతంలో చైనా కొత్త గ్రామాన్ని నిర్మించింది?
డ్రాగన్ దేశం చైనా.. భారత భూభాగంలో ఒక కొత్త గ్రామాన్నే నిర్మించింది. 2020, నవంబర్ 1వ తేదీ నాటి శాటిలైట్ చిత్రాల ఆధారంగా ఈ వ్యవహారం వెలుగులోకి వచ్చింది. అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని అప్పర్ సుబాన్‌సిరి జిల్లాలో త్సరి చూ నది(Tsari Chu) ఒడ్డున ఈ గ్రామాన్ని చైనా నిర్మించింది. ఇక్కడ 101 ఇళ్లు ఉన్నాయి. ఇరు దేశాల సరిహద్దు నుంచి 4.5 కిలోమీటర్ల మేర భారత భూభాగంలోకి చొచ్చుకొచ్చి ఇళ్లు నిర్మించారు.
అధికారిక మ్యాప్‌ల ప్రకారం....
భారత ప్రభుత్వ అధికారిక మ్యాప్‌ల ప్రకారం చైనా నిర్మించిన గ్రామం భారతదేశ భూభాగమే. అయితే, ఈ ప్రాంతం 1959 నుంచి చైనా అధీనంలో ఉన్నట్లు తెలుస్తోంది. గతంలో ఇక్కడ చైనా మిలటరీ పోస్టు మాత్రమే ఉండేది. ఇప్పుడు ఒక కొత్త ఊరే పుట్టుకొచ్చింది. ఈ ప్రాంతంపై భారత్-చైనా మధ్య దశాబ్దాలుగా వివాదం కొనసాగుతోంది. 2019 ఆగస్టు 26 నాటి శాటిలైట్ చిత్రాలను పరిశీలిస్తే త్సరి చూ నది ఒడ్డున ఎలాంటి నిర్మాణాలు లేవు. అంటే 2020 ఏడాదే ఈ కొత్త గ్రామాన్ని చైనా నిర్మించినట్లు స్పష్టమవుతోంది.

భారత్ నుంచి భూటాన్, మాల్దీవులకు కరోనా టీకాలు
‘పొరుగు దేశాలకే తొలి ప్రాధాన్యం’ అనే తన విధానంలో భాగంగా భూటాన్, మాల్దీవులకు భారత్ కరోనా టీకాలు సరఫరా చేసింది. గ్రాంట్స్ అసిస్టెన్స్ కింద జనవరి 20న భూటాన్‌కు 1,50,000 కోవిషిల్డ్ వ్యాక్సిన్ డోసులు, మాల్దీవులకు లక్ష డోసులను అందజేసింది. అలాగే జనవరి 21న బంగ్లాదేశ్‌కు 20 లక్షల డోసులు, నేపాల్‌కు 10 లక్షల డోసులను సరఫరా చేసింది. ఈ టీకాల పంపిణీ కార్యక్రమాన్ని ‘‘వ్యాక్సిన్ మైత్రి’’గా భారత విదేశాంగ శాఖ మంత్రి జై శంకర్ సంభోదించారు. భూటాన్, మాల్దీవులు, బంగ్లాదేశ్, నేపాల్, మయన్మార్, సీషెల్స్, శ్రీలంక, అఫ్గానిస్తాన్, మారిషస్ దేశాలకు టీకాలను సరఫరా చేయనున్నట్లు వెల్లడించిన విషయం తెలిసిందే.

అణ్వాయుధ వివరాలను ఇచ్చిపుచ్చుకున్న భారత్, పాకిస్తాన్
ద్వైపాక్షిక ఒప్పందంలో భాగంగా భారత్, పాకిస్తాన్ దేశాలు వార్షిక అణ్వాయుధ నిల్వలు, అణ్వాయుధ నిర్మాణాల వివరాలను పరస్పరం వెల్లడించుకున్నాయి. ఇరు దేశాలు 30 ఏళ్ల క్రితం చేసుకున్న ఒప్పందంలో భాగంగా ప్రతి యేటా జనవరి 1వ తేదీన అణ్వాయుధ సంపత్తికి సంబంధించిన పూర్తి వివరాలను విడుదల చేస్తారు. కాగా పాకిస్తాన్ జైళ్లలో ఖైదీలుగా ఉన్న 49 మంది సాధారణ పౌరులతో సహా 270 మంది జాలర్ల వివరాలను పాక్ వెల్లడించింది. అందుకు బదులుగా భారత్ సైతం భారతీయ జైళ్ళలో ఉన్న 340 మంది పాకిస్తాన్ ఖైదీల వివరాలను వెల్లడించింది.
భారత్-యూఏఈ...
భారత్‌లో 2021 నూతన సంవత్సర వేడుకలను గుర్తు చేసేలా యునెటైడ్ అరబ్ ఎమిరెట్స్(యూఏఈ) కూడా సంబరాలు చేసుకుంది. యూఏఈలో దుబాయ్‌లో ఉన్న ప్రపంచంలోకెల్లా అత్యంత ఎత్తైన భవనం ‘‘బుర్జ్ ఖలీఫా’’ భవనంపై భారతీయ జెండాను ప్రదర్శిస్తూ ఈ వేడుకలను జరిపింది.
యూఏఈ రాజధాని: అబూదాబి; కరెన్సీ: దిర్హం
యూఏఈ ప్రస్తుత అధ్యక్షుడు: ఖలీఫా బిన్ జాఝెద్ అల్ నహ్యాన్
యూఏఈ ప్రస్తుత ఉపాధ్యక్షుడు, ప్రధాని: మహ్మద్ బిన్ రషీద్ అల్ మక్తూమ్

బ్రిటన్ ప్రధానమంత్రి భారత పర్యటన వాయిదా
2021 ఏడాది భారత గణంత్ర వేడుకలకు హాజరు కావాల్సిన బ్రిటన్ ప్రధానమంత్రి బోరిస్ జాన్సన్ తన పర్యటనని వాయిదా వేసుకున్నారు. భారత ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీతో జనవరి 5న ఆయన ఫోన్‌లో మాట్లాడారు. బ్రిటన్‌లో కొత్త కరోనా కేసులు ఉధృతరూపం దాల్చడంతో తాను భారత్‌కి రాలేకపోతున్నానని మోదీ తెలిపారు. అయితే యూకే ఆధ్వర్యంలో 2021 ఏడాది చివర్లో జరిగే జీ-7 సదస్సు కంటే ముందుగానే భారత్‌కి వస్తానని చెప్పారు.

జనవరి 2021 సైన్స్ & టెక్నాలజీ

స్మార్ట్ యాంటీ ఎయిర్‌ఫీల్డ్ వెపన్‌ను అభివృద్ధి చేసిన సంస్థ?
అత్యాధునిక ఆయుధం... స్మార్ట్ యాంటీ ఎయిర్‌ఫీల్డ్ వెపన్(ఎస్‌ఏఏడబ్ల్యు)ను హిందుస్థాన్ ఏరోనాటిక్స్ లిమిటెడ్(హెచ్‌ఏఎల్) జనవరి 21న విజయవంతంగా పరీక్షించింది. ఒడిశా తీరంలో హెచ్‌ఏఎల్‌కు చెందిన యుద్ధ విమానం హాక్-ఐ నుంచి ఈ ఆయుధాన్ని పరీక్షించారు. విశ్రాంత వింగ్ కమాండర్లు పి.అవస్థి, ఎం.పటేల్ హాక్-ఐ ఎయిర్‌క్రాఫ్ట్ పెలైట్లుగా వ్యవహరించారు. డీఆర్‌డీఓకి చెందిన రీసెర్చ్ సెంటర్ ఇమారత్(ఆర్‌సీఐ) ఈ ఆయుధాన్ని తయారు చేసింది.
ఎస్‌ఏఏడబ్ల్యు-ముఖ్యాంశాలు

• 125 కిలోల బరువున్న ఎస్‌ఏఏడబ్ల్యుతో శత్రు సైన్యాల బలగాలను వంద కిలోమీటర్ల దూరం నుంచే లక్ష్యంగా చేసుకోవచ్చు.
• రాడార్లు, బంకర్లు, ట్యాక్సీ ట్రాక్‌లు, రన్‌వేలను ఇది సులువుగా నాశనం చేస్తుంది.
• ఈ పరీక్ష విజయవంతం కావడంతో హాక్‌ఐ యుద్ధ విమానాలను మరింత ఆధునీకరించవచ్చు.
• ఇండియన్ హాక్ ఎంకే132 విమానం నుంచి పరీక్షించిన తొలి స్మార్ట్ ఆయుధం ఇదే.
• ఎస్‌ఏఏడబ్ల్యును బంకర్లు, టాంకర్లను ధ్వంసం చేయడానికి ఫైర్ చేస్తారు. దీని రేంజ్ 100 కిలోమీటర్లు.
• గతంలో ఈ ఆయుధాన్ని జాగ్వార్ విమానం నుంచి విజయవంతంగా ప్రయోగించారు.

2017 నాటికి ఏటా కరిగే మంచు ఎన్ని లక్షల టన్నులకు చేరింది?
భూమిపై ఉన్న మంచు కరిగే వేగం నానాటికీ పెరిగిపోతోందని, 1994- 2017 మధ్య 28లక్షల కోట్ల టన్నుల మంచు కరిగిపోయిందని తాజా అధ్యయనం వెల్లడించింది. గత మూడు దశాబ్దాలతో పోలిస్తే భూమిపై ఉన్న మంచు కరిగే వేగం పెరిగిందని సర్వేలో వెల్లడైంది. సర్వేలో 2.15లక్షల గ్లేసియర్లను అధ్యయనం చేశారు. ఈ అధ్యయన వివరాలను ది క్రయోస్ఫియర్ జర్నల్ ప్రచురించింది. శాటిలైట్ డేటా ఉపయోగించి ఈ అధ్యయనం నిర్వహించారు.
ముఖ్యాంశాలు...

• 1990ల్లో ఏటా 0.8 లక్ష కోట్ల టన్నుల మేర మంచు కరిగేది, 2017 నాటికి ఏటా కరిగే మంచు 1.3 లక్షల టన్నులకు చేరింది.
• 23 సంవత్సరాల్లో పరిశీలిస్తే మంచు కరిగే వేగం 65 శాతం పెరిగింది.
• అంటార్కిటికా, గ్రీన్‌లాండ్‌లో ఐస్ షీట్లు కరిగిపోవడంతో మంచు కరిగే రేటు పెరిగింది.

ఆకాశ్-ఎన్‌జీ క్షిపణి పరీక్షను ఎక్కడ నిర్వహించారు?
భూతలం నుంచి గాల్లోని ప్రయోగించగల ఆకాశ్-ఎన్‌జీ (న్యూ జనరేషన్) క్షిపణి పరీక్షను భారత్ విజయవంతంగా నిర్వహించింది. ఈ క్షిపణిని జనవరి 25న ఒడిశాలోని బాలాసోర్ జిల్లా చాందిపూర్ ఐటీఆర్ నుంచి ప్రయోగించారు. ఈ ప్రయోగాన్ని భారత వాయుసేన అధికారుల నేతృత్వంలో డీఆర్‌డీఓ, బీడీఎల్, బీఈఎల్ సంస్థలు సంయుక్తంగా నిర్వహించాయి. ఆకాశ్-ఎన్‌జీ క్షిపణి గాలిలో నుంచి జరిగే రాడార్ క్రాస్ సెక్షన్ దాడుల నుంచి భూతలాలను రక్షిస్తుంది. అత్యంత కచ్చితత్వంతో ఇది లక్ష్యాలను అడ్డుకోగలదు. ఇతర వ్యవస్థలతో పోలిస్తే ఈ న్యూజనరేషన్ క్షిపణిలో పనితీరు ఉత్తమంగా ఉందని అధికారులు పేర్కొన్నారు.

తొలి స్వదేశీ పిస్తోల్ రెడీ చేసిన ప్రభుత్వం సంస్థ ఏది?
ఆత్మ నిర్భర్ భారత్‌లో భాగంగా రక్షణ పరిశోధన, అభివృద్ధి సంస్థ (డీఆర్‌డీవో) మరో ముందడుగు వేసింది. భారత సైన్యంతో కలసి డీఆర్‌డీవోకు చెందిన ఆర్మమెంట్ రీసెర్చ్ అండ్ డెవలప్‌మెంట్ ఎస్టాబ్లిష్‌మెంట్ (పుణే) విభాగం పూర్తి స్వదేశీ సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో తొలి 9 ఎంఎం మెషీన్ పిస్తోల్‌ను అభివృద్ధి చేసింది. దీనికి ‘అస్మి’అనే పేరు పెట్టారు. ఈ సరికొత్త పిస్తోల్‌ను కేవలం నాలుగు నెలల్లోనే అభివృద్ధి చేయడం విశేషం. విమానాల తయారీలో వాడే అల్యూమినియంతో ఈ పిస్తోల్ పైభాగంలోని రిసీవర్‌ను, కార్బన్ ఫైబర్‌తో దిగువ రిసీవర్‌ను తయారు చేశారు. ఆర్మీ అధికారుల వ్యక్తిగత ఆయుధాల కేటగిరీలో అస్మి కీలకపాత్ర పోషించనుంది. కేంద్ర, రాష్ట్ర పోలీస్ బలగాలకు, వీఐపీ రక్షణ విధులు నిర్వర్తించే వారికి ఈ ఆయుధం ఎంతో ఉపయోగపడుతుందని, ఒక్కోదాని తయారీకి రూ.50 వేలకంటే ఎక్కువ ఖర్చు కాదని డీఆర్‌డీవో ఒక ప్రకటనలో తెలిపింది.

డీఆర్‌డీవో రూపొందించిన బైక్ అంబులెన్స్ పేరు?
నక్సలిజం, వేర్పాటువాదం ప్రభావ ప్రాంతాల్లో క్షతగాత్రులను ఆస్పత్రులకు తరలించేందుకు రక్షణ పరిశోధన, అభివృద్ధి సంస్థ (డీఆర్‌డీవో) అనుబంధ సంస్థ... ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ న్యూక్లియర్ మెడిసిన్ అండ్ అలైడ్ సెన్సైస్(ఐఎన్‌ఎమ్‌ఏఎస్) ప్రత్యేక బైక్ అంబులెగ్రాంట్స్ అసిస్టెన్స్ ను రూపొందించింది. ఈ అంబులెన్స్‌కు ‘‘రక్షిత’’ పేరు పెట్టారు. 21 రక్షిత అంబులెగ్రాంట్స్ అసిస్టెన్స్ లను జనవరి 18న ఢిల్లీలో జరిగిన కార్యక్రమంలో డీఆర్‌డీవో డెరైక్టర్ జనరల్(లైఫ్ సెన్సైస్), శాస్త్రవేత్త డాక్టర్ ఏకే సింగ్.. సెంట్రల్ రిజర్వ్ పోలీస్ ఫోర్స్(సీఆర్‌పీఎఫ్)కు అందజేశారు.
ల్యాండింగ్ గేర్ సిస్టమ్స్‌ను రూపొందించిన ప్రభుత్వ సంస్థ?
రక్షణ పరిశోధన, అభివృద్ధి సంస్థ(డీఆర్‌డీఓ)కు చెందిన ‘‘కాంబాట్ వెహికల్స్ రీసెర్చ్ అండ్ డెవలప్‌మెంట్ ఎస్టాబ్లిష్‌మెంట్(సీవీఆర్‌డీఈ)’’ అనే సంస్థ పూర్తి స్వదేశీ పరిజ్ఞానంతో రూపొందించిన ‘‘ల్యాండింగ్ గేర్ సిస్టమ్స్’’ను జనవరి 10న చెన్నైలో నావికా దళానికి అప్పగించారు. అలాగే పి-75 జలాంతర్గాముల కోసం రూపొందించిన 18 రకాల హైడ్రాలిక్ లూబ్రికేషన్, ఇంధన ఫిల్టర్లను కూడా సీవీఆర్‌డీఈ భారత నావికాదళానికి అందజేసింది. ఈ రెండింటిని సీవీఆర్‌డీఈ సొంతంగా అభివృద్ధి చేసింది.
ల్యాండింగ్ గేర్ సిస్టమ్స్...

• మానవ రహిత వైమానిక వాహనాల్లో(యూఏవీ) ఉపయోగిస్తారు.
• ఆత్మనిర్భర్ భారత్ కార్యక్రమంలో భాగంగా వీటిని తయారు చేశారు.
• ‘‘తపస్’’ యూఏవీ కోసం మూడు టన్నుల ల్యాండింగ్ గేర్ సిస్టమ్స్, ‘‘స్విఫ్ట్’’ యూఏవీ కోసం ఒక టన్ను సిస్టమ్‌ను సీవీఆర్‌డీఈ రూపొందించింది.
• ల్యాండింగ్ గేర్ సిస్టమ్స్ అనేవి విమానాలకు ఏర్పాటు చేసే చక్రాల వ్యవస్థలు.
• యుద్ధ ట్యాంకులు, సాయుధ శకటాలను సీవీఆర్‌డీఈ రూపొందిస్తుంటుంది.
• సీవీఆర్‌డీఈ కార్యాలయం చెన్నైలో ఉంది.

ఏ దేశంలోని గొరిల్లాలకి కరోనా వైరస్ సోకింది?
ప్రపంచంలోనే తొలిసారిగా అమెరికాలో మనుషుల నుంచి గొరిల్లాలకి వైరస్ సోకింది. అమెరికాలోని శాన్‌డియోగో సఫారి పార్కులోని ఎనిమిది గొరిల్లాలకి కరోనా సోకినట్టుగా పార్క్ ఎగ్జిక్యూటివ్ డెరైక్టర్ లిసా పీటర్సన్ జనవరి 11న వెల్లడించారు. పార్కులోని జంతు సంరక్షణ బృందంలోని ఒక వ్యక్తి నుంచి వైరస్ గొరిల్లాలకి సంక్రమించి ఉంటుందని పేర్కొన్నారు.
తాజాగా కరోనా బారిన పడిన గొరిల్లాలలో మూడు అంతరించే జాతిలో ఉన్నాయి. గత 20 ఏళ్లలో ఈ గొరిల్లాల సంఖ్య 60శాతానిపైగా పడిపోయింది. పెంపుడు జంతువులైన కుక్కలు, పిల్లులు దగ్గర్నుంచి అటవీ జంతువులు పులులు, సింహాలకు కరోనా సోకింది. కానీ గొరిల్లాలకు కరోనా సోకడం ఇదే ప్రథమం.

ఆక్స్‌ఫర్డ్ యూనివర్సిటీ-ఆస్ట్రాజెనెకా అభివృద్ధి చేసిన టీకా పేరు?
కోవిడ్-19పై ఏర్పాటైన సెంట్రల్ డ్రగ్‌‌స స్టాండర్డ్ కంట్రోల్ ఆర్గనైజేషన్ (సీడీఎస్‌సీవో)కి చెందిన సబ్జెక్ట్ ఎక్స్‌పర్ట్ కమిటీ (సీఎస్‌వో)... ఆక్స్‌ఫర్డ్ యూనివర్సిటీ-ఆస్ట్రాజెనెకా వ్యాక్సిన్ ‘‘కోవిషీల్డ్’’ అత్యవసర వినియోగానికి అనుమతులు మంజూరు చేయడానికి జనవరి 1న సిఫారసు చేసింది. 18 ఏళ్లు దాటిన వారికి 4- 6 వారాల మధ్యలో రెండు డోసుల్లో వ్యాక్సిన్ ఇవ్వాలని సూచించింది. డ్రగ్‌‌స కంట్రోలర్ జనరల్ ఆఫ్ ఇండియా (డీసీజీఐ) దీనికి ఇంకా తుది ఆమోదం ఇవ్వాల్సి ఉంది.
ఆక్స్‌ఫర్డ్ యూనివర్సిటీ, ఆస్ట్రాజెనెకా కంపెనీ సంయుక్తంగా అభివృద్ధి చేసిన కోవిషీల్డ్ వ్యాక్సిన్‌ను పుణేకి చెందిన సీరమ్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇండియా తయారు చేస్తోంది. ఆక్స్‌ఫర్డ్ టీకా వినియోగానికి ఇప్పటికే బ్రిటన్, అర్జెంటీనా దేశాలు అనుమతులు ఇచ్చాయి.

టీకాతో సమూలంగా నిర్మూలింపబడిన ఏకైక వ్యాధి ఏది?
తొలినాళ్లలో టీకాలు కనిపెట్టేందుకు దశాబ్దాల కాలం పట్టేది. కానీ ఆధునిక సాంకేతికత పెరిగే కొద్దీ టీకాల ఉత్పత్తి సమయం తగ్గుతూ వచ్చింది. తాజాగా మానవాళిపై ప్రకృతి పంపిన కరోనా మహమ్మారికి రికార్డు స్థాయిలో ఏడాదిలోపే టీకా కనుగొన్నారు. చరిత్రలో ప్రత్యేకత సంతరించుకున్న వ్యాక్సిన్లు, వాటిని కనిపెట్టేందుకు పట్టిన సమయం ఓసారి చూద్దాం.
స్మాల్‌పాక్స్ (మశూచి)...
క్రీ.పూ 3వ శతాబ్దం నుంచి మానవచరిత్రలో ఈ వ్యాధి ప్రస్తావన కనిపిస్తుంది. 18వ శతాబ్దినాటికి కాలనైజేషన్ కారణంగా ప్రపంచమంతా విస్తరించింది. దీనివల్ల కలిగే మరణాలు భారీగా ఉండేవి. 1796లో ఎడ్వర్డ్ జెన్నర్ తొలిసారి ఈవ్యాధికి వ్యాక్సిన్ తయారు చేశారు. కానీ ప్రపంచవ్యాప్తంగా 1967 తర్వాతే ఈ వ్యాక్సిన్‌ను విరివిగా ఇచ్చి 1980 నాటికి స్మాల్‌పాక్స్ ఆనవాళ్లు లేకుండా చేయడం జరిగింది. ఇప్పటివరకు టీకాతో సమూలంగా నిర్మూలించిన వ్యాధి ఇదొక్కటే.
టైఫాయిడ్: 1880లో దీనికి కారణమైన బ్యాక్టీరియాను కనుగొన్నారు. 1886లో టీకా కనుగొనే యత్నాలు ఆరంభమయ్యాయి. 1909లో రస్సెల్ అనే శాస్త్రవేత్త విజయవంతమైన వ్యాక్సిన్ కనుగొన్నారు. 1914 నుంచి సామాన్యులకు అందుబాటులోకి తెచ్చారు.
ఇన్‌ఫ్లూయెంజా: ఈ వ్యాధికి టీకా కనుగొనే ప్రయత్నం 1930 నుంచి జరిగింది. 1945లో విజయవంతమైన టీకా ఉత్పత్తి చేశారు. కానీ ఈ వ్యాధికారక వైరస్‌లో మార్పులు జరుగుతుండటంతో టీకాలో మార్పులు చేస్తున్నారు.
పోలియో: ప్రాణాంతకం కాకపోయినా, మనిషిని జీవచ్ఛవంలా మార్చే ఈ వ్యాధి నివారణకు టీకాను 1935లో కోతులపై ప్రయోగించారు. కానీ తొలిసారి విజయవంతమైన టీకాను 1953లో జోనస్ సాక్, 1956లో ఆల్బర్ట్ సబిన్ తయారు చేశారు. 1990 అనంతరం పలు దేశాల్లో పోలియోను దాదాపు నిర్మూలించడం జరిగింది.
ఆంత్రాక్స్: ఈవ్యాధి గురించి క్రీ.పూ 700 నుంచి మనిషికి తెలుసు. 1700నుంచి దీనిపై శాస్త్రీయ అధ్యయనాలు జరిగాయి. 1881లో తొలిసారి వ్యాక్సిన్ ఉత్పత్తి ప్రయత్నం జరిగింది. పశువులకు వాడే విజయవంతమైన ఆంత్రాక్స్ టీకాను మాత్రం 1937లో మాక్స్ స్టెర్నె కనుగొన్నారు. 1970ల్లో ఆంత్రాక్స్ టీకా ఉత్పత్తి జరిగింది.
ఎంఎంఆర్: మీజిల్స్, మంప్స్, రూబెల్లా అనేవి వైరస్ ద్వారా సంక్రమించే వ్యాధులు. 1960 నాటికి వీటికి విడివిడిగా వ్యాక్సిన్లు వచ్చాయి. 1971లో మౌరిస్ హిల్లెమన్ ఈ వ్యాధులకు ఒకే వ్యాక్సిన్‌ను కనుగొన్నారు.
చికెన్‌పాక్స్(ఆటలమ్మ): 19వ శతాబ్దం వరకు దీన్ని స్మాల్‌పాక్స్‌గానే భ్రమించేవారు. అనంతరం దీనిపై విడిగా పరిశోధనలు జరిగాయి. 1970లో జపాన్ సైంటిస్టులు విజయవంతమైన చికెన్‌పాక్స్ టీకా కనుగొన్నారు.
ప్లేగు: మానవాళిని గజగజలాడించిన మొండి వ్యాధి. ప్రపంచంలోనే అత్యధిక మరణాలకు కారణమైంది. కానీ దీనికి సరైన వ్యాక్సిన్ ఇప్పటివరకు లేదు. ఈ వ్యాధి బ్యాక్టీరియా వల్ల వ్యాపిస్తుంది. అందువల్ల ఆధునిక యాంటీబయాటిక్స్‌తో దీన్ని నివారించవచ్చు. గతంలో దీనికి వ్యాక్సిన్ తయారు చేయాలన్న యత్నాలు సఫలం కాలేదు. 2018లో దాదాపు 17 వ్యాక్సిన్లు వివిధ దశల ట్రయిల్స్‌లో ఉన్నట్లు డబ్ల్యుహెచ్‌ఓ తెలిపింది.
యెల్లో ఫీవర్: 500 ఏళ్లుగా మనిషిని ఇబ్బందులు పెట్టిన ఈవ్యాధికి టీకా కనుగొనే యత్నాలు 19వ శతాబ్దంలో ఆరంభమయ్యాయి. 1918లలో రాక్‌ఫెల్లర్ సంస్థ సైంటిస్టులు వ్యాక్సిన్ కనుగొన్నారు. మాక్స్ ధీలర్ 1937లో తొలిసారి యెల్లోఫీవర్‌కు విజయవంతమైన టీకా తయారు చేశారు. 1951లో ఆయనకు నోబెల్ వచ్చింది. టీకా ఉత్పత్తికి నోబెల్ అందుకున్న తొలి శాస్త్రవేత్త ఆయనే.
హెపటైటిస్ బీ: ఇటీవల కాలంలో కనుగొన్న వైరస్ ఇది. 1965లో దీన్ని గుర్తించిన డా. బరూచ్ బ్లుంబర్గ్ నాలుగేళ్ల అనంతరం దీనికి వ్యాక్సిన్‌ను తయారు చేయగలిగారు. 1986లో హెపటైటిస్ బీకి సింథటిక్ టీకాను కనుగొన్నారు. ఈ వైరస్ వల్ల లివర్ క్యాన్సర్ వచ్చే ప్రమాదం ఉంది. దీని టీకాతో లివర్ క్యాన్సర్‌ను నివారించడం జరుగుతుంది కనుక ఈ టీకాను తొలి యాంటీ క్యాన్సర్ టీకాగా పేర్కొంటారు.

ఏ వైరస్ వల్ల బర్డ్ ఫ్లూ వ్యాప్తి చెందుతుంది?
దేశంలో బర్డ్ ఫ్లూ కలకలం రేగుతోంది. ఇప్పటికే నాలుగు రాష్ట్రాల్లో మరణించిన వందలాది పక్షుల్లో బర్డ్‌ఫ్లూ ఉందని నిర్ధారించారు. మధ్యప్రదేశ్, కేరళ, రాజస్తాన్, హిమాచల్‌ప్రదేశ్‌లో మరణించిన పక్షుల్లో బర్డ్‌ఫ్లూ ఆనవాళ్లు గుర్తించారు. వీటిలో ప్రత్యేకించి హిమాచల్‌ప్రదేశ్‌లోని పాంగ్ డామ్ సరస్సు వద్ద ఏకంగా 1,800 వలస పక్షులు మరణించినట్లు కనుగొన్నారు.
బర్డ్ ఫ్లూని ఏవియన్ ఇన్ ఫ్లూయంజా (Avian influenza) అని ఆంగ్లములో వ్యవహరిస్తారు. ఈ వ్యాధి కోళ్లు, బాతులు, ఇతర పక్షిజాతులకు ఒక దాని నుంచి ఒకదానికి త్వరితంగా వ్యాపిస్తుంది. ‘‘హెచ్5ఎన్1(H5N1)’’ అనే వైరస్ వల్ల ఇది వ్యాప్తి చెందుతుంది. ఈ వైరస్ మనుషులకు కూడా సోకే అవకాశం ఉంది.
సీసీఎంబీ ప్రధాన కార్యలయం ఏ నగరంలో ఉంది?
కరోనా వైరస్ గాలిలో ప్రయాణించగలదని సెంటర్ ఫర్ సెల్యులార్ అండ్ మాలిక్యులర్ బయాలజీ(సీసీఎంబీ) ప్రకటించింది. చండీగఢ్‌లోని ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మైక్రోబియల్ టెక్నాలజీతో కలసి నిర్వహించిన ప్రయోగాల ద్వారా ఈ విషయం స్పష్టమైందని జనవరి 5న తెలిపింది. హైదరాబాద్, చండీగఢ్‌లో మూడు చొప్పున ఆసుపత్రుల్లో ప్రయోగాలు నిర్వహించినట్లు పేర్కొంది. వ్యాధిగ్రస్థులు ఎక్కువ కాలం గడిపిన గదిలో రెండు మీటర్ల కంటే దూరంలోనూ గాల్లో వైరస్ ఆనవాళ్లు కనిపించినట్లు వెల్లడించింది.

• సీసీఎంబీ ప్రధాన కార్యలయం హైదరాబాద్లో ఉంది.
• ప్రస్తుతం సీసీఎంబీ డెరైక్టర్‌గా డాక్టర్ రాకేశ్ కె. మిశ్రా ఉన్నారు

జనవరి 2021 అవార్డ్స్